Przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności i jak ją uzyskać jest jednym z najczęściej zadawanych pytań. Kiedy zatem może zostać udzielona, jaki jest jej wymiar i kiedy może być odwołana? Kwestia przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności uregulowana jest w Kodeksie karnym wykonawczym (dalej: k.k.w.). Powody do udzielenia przerwy mogą być obligatoryjne albo fakultatywne.
Obligatoryjna przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności jest orzekana w przypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że przerwa trwa do czasu ustania przeszkody (art. 153 § 1 k.k.w.). Jeżeli chodzi o fakultatywną przerwę w odbywaniu kary, to może być ona orzeczona przez sąd penitencjarny jeżeli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste (art. 153 §2 k.k.w.).
Wniosek o przerwę w karze może złożyć sam skazany, jak i dyrektor zakładu karnego. Wniosek o udzielenie przerwy podlega opłacie w kwocie 60 zł. Opłata może być uiszczona przelewem bankowym lub opłacona w kasie właściwego sądu. Właściwym sądem penitencjarnym do rozpoznania wniosku o przerwę w wykonaniu kary jest sąd, w którego obszarze znajduje się jednostka penitencjarna. Konkretnie chodzi o wydział penitencjarny sądu okręgowego. Przerwa może być przedłużana. Gdy zachodzi taka potrzeba do zastosowania dalszej przerwy w karze, właściwym sądem, jest ten, który udzielił pierwszej przerwy (art. 153 § 5 k.k.w.). Postanowienie w przedmiocie przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności jest wydawane na posiedzeniu, w którym może wziąć udział skazany wraz z obrońcą, prokurator. Dodatkowo udział może wziąć kurator sądowy lub dyrektor jednostki, gdy składali wniosek o przerwę w karze (art.153a § 1 k.k.w.). Sąd po rozpoznaniu wniosku wydaje postanowienie o udzieleniu lub nie udzieleniu przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności, na które przysługuje zażalenie (art. 153a § 2 k.k.w.). Istotną kwestią jest jeszcze sama wykonalność postanowienia. Postanowienie jest natychmiast wykonalne, chyba że prokurator sprzeciwia się udzieleniu przerwy. Wtedy postanowienie staje się wykonalne chwilą uprawomocnienia (art. 154 § 1 k.k.w.). Istotne jest to, że na rozpoznanie zażalenia Sąd ma14 dni od wniesienia go do sądu.
Jak wcześniej wskazano przerwa w karze może być udzielona kilkakrotnie na okres jednego roku. W przypadku kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może zarządzić przerwę w karze na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka (art. 151 § 1 k.k.w.).Przerwa biegnie od dnia wydania postanowienia w tym przedmiocie lub od dnia uprawomocnienia się takiego postanowienia. Skazany może zostać zobowiązany przez sąd m.in. do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych (art. 151 § 4 k.k.w.). Informacje nt. Skazanego będą zbierane m.in. w drodze wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez kuratora sądowego a nawet ustalenie tożsamości skazanego przez Policję lub inne organy (art. 14 §1 k.k.w.).
Kolejną istotną informacją jest to, że nie można udzielić przerwy przed upływem roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy i powrotu po niej do zakładu karnego, chyba że zachodzi wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby skazanego albo inny wypadek losowy (art. 153 § 3 k.k.w.). Skazany musi również zapamiętać, że udzielenie przerwy nie oznacza, że skazany może robić wszystko. W sytuacji gdy ustaje przyczyna dla której udzielono przerwy lub, gdy skazany nie korzysta z przerwy w celu, w jakim została ona udzielona bądź rażąco narusza porządek prawny albo nie wykonuje obowiązków, jakie zostały wobec niego orzeczone w postanowieniu o udzieleniu przerwy (art. 156 § 1 k.k.w.), to wówczas sąd penitencjarny, który wydał postanowienie, może odwołać przerwę. W sytuacji, gdy powyższe przesłanki będą istnieć po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, to wówczas sąd obligatoryjnie odwołuje przerwę, chyba, że zaistnieją ku temu szczególne względy. Jeżeli w czasie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności skazany został tymczasowo aresztowany, kara pozbawienia wolności, której odbywanie zostało przerwane, podlega wykonaniu z mocy prawa.
Dlaczego uzyskanie przerwy jest tak korzystne? W przypadku, gdy skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary, a przerwa w wykonaniu kary trwała co najmniej rok, to sąd może zwolnić warunkowo skazanego z odbycia reszty kary na zasadach określonych w art. 77 Kodeksu karnego(dalej: k.k.) czyli w sytuacji, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, i w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Takie zwolnienie może nastąpić w każdym czasie i wówczas nie stosuje się ograniczeń z art. 78 i 79 k.k. - tj. limitów dotyczących odbycia kary, które pozwalają na warunkowe zwolnienie skazanego. Warunkowe zwolnienie jest wydawane w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Pamiętać trzeba o treści art. 155 § 2 k.k.w. zgodnie z którym niniejszy przepis nie ma zastosowania do kary lub sumy kar pozbawienia wolności przekraczających 3 lata.