Stwierdzenie nabycia spadku pełni funkcję potwierdzającą stan istniejący w odniesieniu do majątku jaki pozostawił spadkodawca. Konieczność ustalenia kręgu spadkobierców, przysługujących im udziałów, a także innych praw związanych ze spadkiem wymaga właśnie przeprowadzenia stwierdzenia nabycia spadku. Wprawdzie nie ma przepisu, który zobowiązywałby spadkobierców do przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, jednakże brak przeprowadzonego postępowaia spadkowego uniemożliwia jakiekolwiek zarządzanie czy rozporządzanie składnikami spadku.
W przedmiocie ustalenia kręgu spadkobierców oraz przysługujących im udziałów można zwrócić się do:
- sÄ…du,
- notariusza.
Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. W tym przypadku konieczna jest zgoda wszystkich osób uprawnionych co do spadku, a także zgodny wniosek co do przysługujących każdemu udziałów. Jeżeli zatem w odniesieniu do kręgu osób uprawnionych lub przysługujących im udziałów istnieją wątpliwości, rozstrzygać o nich może wyłącznie sąd.
Sąd rozstrzyga w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku w ramach postępowania nieprocesowego. Postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku będzie wszczęte na wniosek każdej osoby mającej interes prawny w stwierdzeniu nabycia spadku. Oznacza to, że z takim wnioskiem może wystąpić do sądu nie tylko spadkobierca ustawowy czy testamentowy. Wniosek taki może zgłosić m.in. także zapisobierca czy nawet wierzyciel spadkodawcy albo spadkobiercy. Wniosek taki należy złożyć we właściwym sądzie spadku, którym będzie sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m. st. Warszawy.
W obu sytuacjach niezbędne jest legitymowanie się odpisem skróconym aktu zgonu spadkodawcy, odpisami skróconymi aktów urodzenia i odpisami skróconymi aktów małżeństwa spadkobierców, a także testamentem - jeśli spadkodawca go zostawił.
Jeżeli od dnia otwarcia spadku nie upłynęło sześć miesięcy, niezbędne jest złożenie przez spadkobierców oświadczeń o prostym przyjęciu spadku lub przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone.
OÅšWIADCZENIA SPADKOWE
Zasadą jest to, iż dziedziczymy zarówno aktywa, jak i pasywa, ponieważ po śmierci spadkodawcy na jego bliskich przechodzą wszystkie prawa oraz obowiązki. Ważne jest, by poznać zasady przyjmowania spadku, aby uniknąć sytuacji, w której spadkobiercy wpadną w pętlę zadłużenia.
Wyróżniamy trzy warianty oświadczeń w przedmiocie dziedziczenia - spadkobierca, wedle własnej woli, może spadek:
- przyjąć bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste),
- przyjąć z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza),
- odrzucić (odrzucenie).
Na złożenie stosownego oświadczenia spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania. W tym celu konieczne jest złożenie stosownego oświadczenia przed sądem rejonowym właściwym dlaostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy (sąd spadku) lub przed notariuszem.
Przyjęcie spadku wprost
Dochodzi do niego z woli spadkobiercy. Ten rodzaj dziedziczenia obarcza nas w całości aktywami i pasywami spadkodawcy. Przyjęcie spadku wprost skutkuje odpowiedzialnością za długi spadkowe także z własnego majątku, kiedy wartość otrzymanego majątku nie wystarcza na spłacenie zaległości zmarłego. Nie ma możliwości, by odziedziczyć majątek z pominięciem długów. Należy również zaznaczyć, że przyjęcie spadku wprost nie dotyczy osób małoletnich.
Odrzucenie spadku
W tym wypadku na miejsce spadkobiercy wstępują osoby, które dziedziczyłyby po spadkobiercy. Te osoby, aby uniknąć dziedziczenia długów muszą złożyć odrębne oświadczenia o odrzuceniu spadku. Ważne jest, by nie pominąć żadnych prawnych aspektów, ponieważ możemy doprowadzić tym odrzuceniem spadku do obciążenia długami najbliższych.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Trzecia, wydaje się najlepsza opcja, kiedy obawiamy się obciążenia znacznym długiem. W ten sposób długi spadkodawcy zostaną uregulowane do wysokości wartości otrzymanych aktywów. Dzięki tej formie dziedziczenia nie obarczymy zaległościami finansowymi naszych najbliższych. Dobrodziejstwo inwentarza zakłada utrzymanie stabilności finansowej spadkobiercy. Do tego rodzaju dziedziczenia dochodzi także w sytuacji, gdy w określonym czasie spadkobierca nie zadeklarował swojego stosunku wobec spadku.
Ważne regulacje dotyczące małoletnich spadkobierców
Ważna regulacja dotyczy małoletnich spadkobierców. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczających zwykły zarząd, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego. Jedną z takich czynności jest odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Opiekun dziecka, na odrzucenie spadku w imieniu dziecka, ma 6 miesięcy od chwili złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku we własnym imieniu. Terminu tego trzeba bezwzględniepilnować bowiem jego przekroczenie poskutkuje uznaniem spadku za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Nie można jednocześnie zapominać, iż po uzyskaniu zezwolenia sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, niezbędne jest złożenie stosownego oświadczenia w tym zakresie przed sądem lub przed notariuszem.
Małgorzata Radej
Adwokat