Na wstępie trzeba zacząć od tego, że dowód w sprawie sądowej musi być przede wszystkim prawidłowo zgłoszony, by sąd go przyjął. Co to oznacza? Wniosek dowodowy składany w sprawie rozwodowej należy oznaczyć (np. w przypadku dowodu z przesłuchania świadków należy wskazać imię, nazwisko, adres zamieszkania świadka), a następnie opisać na jaką okoliczność go powołujemy.
Co do zasadny, w sprawie rozwodowej, sąd obligatoryjnie przeprowadza dowód z przesłuchania stron. Oznacza to, że sąd ma obowiązek przeprowadzić ten dowód w każdym wypadku. W wyjątkowych tylko sytuacjach, kiedy np. jedna ze stron nie stawia się na rozprawę z powodu okoliczności, które trudno przezwyciężyć, może go pominąć. Strony, tj. powód i pozwany są przesłuchiwani przez sąd na okoliczność przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego. Jeżeli pozew/odpowiedź na pozew zawiera wniosek o orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy małżonka, strony procesu są oczywiście przesłuchiwane na tę okoliczność.
Innym powszechnym, nie tylko w sprawie rozwodowej, dowodem jest dowód z przesłuchania świadków. Świadkami mogą być zarówno członkowie rodziny stron jak i osoby znajome. Ważne żeby posiadały wiadomości na temat pożycia małżeńskiego stron, gdyż na tę okoliczność będą przez sąd przesłuchiwane. Jeżeli małżonkowie posiadają małoletnie dzieci, obowiązkowo muszą przedstawić na sprawie rozwodowej świadka na okoliczność sprawowania władzy rodzicielskiej. Osobą tą może być osoba z rodzina albo znajoma, która zna nie tylko strony ale również i dziecko/dzieci. Świadek ten jest pytany przez sąd np. o to czy dziecko/ dzieci prawidłowo się rozwija/rozwijają, czy chodzi/chodzą do szkoły /przedszkola, czy uczy/uczą się dobrze, czy na coś choruje/chorują. Należy więc przemyśleć, zanim się ten dowód przedstawi sądowi, jaka osoba będzie w tym przypadku właściwa.
W sprawach rozwodowych można również przedstawiać jako dowody wydruki z poczty internetowej, wiadomości sms, billingi, treści rozmów z komunikatorów typu Messenger, fotografie np. z Facebooka. Mają one taką samą moc dowodową jak wyżej wskazane dowody. Warto również rozważyć, zwłaszcza, kiedy decydujemy się na rozwód z orzekaniem o winie, czy nie skorzystać z pomocy detektywa. Dobrze przeprowadzony wywiad detektywistyczny i dokumentacja powstała na jego podstawie często są podstawą do przyjęcia przez sąd winy jednego z małżonków za rozkład pożycia małżeńskiego. Same bowiem twierdzenia strony i świadków w procesie sądowym mogą okazać się niewystarczające. Winę współmałżonka w procesie rozwodowym należy bowiem udowodnić. Same zeznania powoda/pozwanego czy świadków sad może ocenić jako niewiarygodne, zwłaszcza gdy strona pozwana (drugi ze współmałżonków) będzie im konsekwentnie zaprzeczał.
Kolejnym dowodem, który jest powoływany w sprawie rozwodowej jest dowód z dokumentów. W procesie rozwodowym możemy złożyć np.: zaświadczenia lekarskie, odpisy aktów stanu cywilnego, odpisy dokumentów podatkowych, wyroki sądów, dokumentację z policji, zaświadczenia szkolne, świadectwa, zaświadczenia o zarobkach czy wydruki bankowe.
W sprawach rozwodowych, sąd może w razie potrzeby, z urzędu (co oznacza, że nie jest do tego potrzebny wniosek strony) dopuścić dowód z wywiadu środowiskowego. Wtedy wskazany przez sąd kurator bada sytuację rodzinną małżonków i ich wspólnych dzieci w miejscu zamieszkania. Sąd może również dopuścić dowód z opinii biegłych z Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (dawniej – RODK). Przeważnie chodzi o opinie specjalistów z dziedziny psychologii i psychiatrii. Mają oni zwykle na celu zbadanie predyspozycji rodziców co do zajmowania się dziećmi np. w sytuacji braku zgody pomiędzy rodzicami co do sprawowania nad nimi władzy rodzicielskiej czy kontaktów z nimi.
Katalog środków dowodowych w postępowaniu rozwodowym i w ogóle w postępowaniu cywilnym ma charakter otwarty, co oznacza, że dowodem może być wszystko co przyczyni się do wyjaśnienia sprawy. Jednocześnie musimy mieć na uwadze, iż sąd w pewnych sytuacjach może nie dopuścić dowodu, sąd bowiem dokonuje oceny wiarygodności i mocy dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.
adw. Kornelia Czyżniewska