Darowizna
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Cechą darowizny jest zatem jej nieodpłatność, należy przez nią rozumieć brak ekwiwalentu ekonomicznego jako odpowiednika świadczenia darczyńcy.
Oświadczenie darowizny powinno zostać złożone w formie aktu notarialnego – jednak jeżeli przyrzeczenie zostało już wykonane pomimo nie złożenia go w formie aktu notarialnego to mimo to jest ważne. Jeżeli przedmiotem darowizny jest nieruchomość umowa darowizny dla swej skuteczności bezwzględnie wymaga formy aktu notarialnego.
Odwołanie darowizny
- Darowizna jeszcze nie wykonana:
Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
- Darowizna już wykonana:
Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.
- Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności:
Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Za rażącą niewdzięczność uważa się naganne zachowanie względem darczyńcy, np. kradzież, odmowa pomocy, przemoc fizyczna i psychiczna względem darczyńcy. Ponadto zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie (rażącej niewdzięczności) obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
Nie ma znaczenia to czy darowizna została już wykonana czy jeszcze oczekuje na wykonanie – jedynym wymogiem jest wystąpienie rażącej niewdzięczności już po zawarciu umowy darowizny.
Odwołanie darowizny następuje w drodze oświadczenia woli złożonego przez darczyńcę obdarowanemu. Jeżeli jednak przedmiotem darowizny jest nieruchomość to konieczne jest oświadczenie woli złożone przez obdarowanego w formie aktu notarialnego (zwrotne przeniesienie własności nieruchomości). Jeżeli obdarowany pomimo złożenia mu oświadczenia woli o odwołaniu darowizny ze względu na rażącą niewdzięczność, uchyla się z jej zwrotem, to pozostaje droga sądowa (powództwo o nakazanie złożenia oświadczenia woli). Sąd rozpoznaje sprawie w postępowaniu cywilnym i analizuje przesłanki związane z okolicznościami rażącej niewdzięczności. Jeżeli darczyńca udowodni rażąc niewdzięczność obdarowanego to sąd wydaje wyrok nakazujący złożenie oświadczenia woli obdarowanego w formie aktu notarialnego.
Termin
Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. – przepisy nie wskazują formy przebaczenia, a zatem może zaistnieć w dowolny sposób.
Spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.
Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego – przedawnienie roszczenia darczyńcy
