Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna jest umową, której celem jest dokonanie na rzecz drugiej osoby „aktu szczodrobliwości, bez gospodarczego ekwiwalentu”. Pobudki tego aktu mogą być różne, od osobistych, w tym związanych z wdzięcznością za okazaną pomoc lub przysługę (tzw. darowizna remuneratoryjna – wynagradzająca), po pobudki altruistyczne czy moralne, aż po te uzasadnione względami gospodarczymi . W świetle art. 888 Kodeksu Cywilnego do tzw. essentialia negoti ( czyli jej elementów niezbędnych) umowy darowizny należą: określenie przedmiotu darowizny, wskazanie, że świadczenie następuje kosztem majątku darczyńcy, a ponadto że ma nieodpłatny charakter. Pojęcie majątku, kosztem którego dokonywane jest świadczenie, jest w omawianym przypadku rozumiane w znaczeniu węższym, jako zbiór aktywów, czyli praw majątkowych danego podmiotu. Przedmiotu darowizny nie będą stanowić zatem długi.
Kodeks Cywilny wprowadza ograniczenia co do formy umowy darowizny, lecz jedynie w zakresie oświadczenia darczyńcy. Oświadczenie darczyńcy powinno być bowiem złożone w formie aktu notarialnego. Ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa w obrocie prawnym zamiar darczyńcy i złożone oświadczenie muszą być bowiem jednoznaczne. Oświadczenie drugiej strony umowy darowizny (obdarowanego) może być z kolei złożone w każdej formie, w tym w sposób dowolny, a nawet konkludentny (czyli dorozumiany). W konsekwencji oświadczenia te nie muszą zostać złożone w tym samym miejscu i czasie. Forma aktu notarialnego dla oświadczenia darczyńcy jest zastrzeżona pod rygorem nieważności. Jej skutki łagodzi instytucja artykuł konwalidacji z art. 890 § 1 zdanie drugie Kodeksu Cywilnego. Wskazany przepis wprowadza możliwość konwalidacji (czyli uzdrowienia, usunięcia braków) czynności prawnej, która zgodnie z przeważającym poglądem dokonuje się ex tunc (czyli wstecz, ze skutkiem od momentu dokonania pierwotnej czynności). Umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Art. 898 Kodeksu Cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.
Zachowanie obdarowanego nosi znamiona rażącej niewdzięczności, jeżeli podjęte zostało świadomie, w nieprzyjaznym wobec darczyńcy zamiarze, ze znacznym nasileniem złej woli i nie daje się pogodzić z wymogiem szacunku i pozytywnego stosunku wobec darczyńcy ze względu na dokonaną darowiznę. Może to być czyn godzący w osobę lub mienie darczyńcy bądź bezpośrednio wymierzony w osobę bliską darczyńcy, jeśli jednocześnie godzi w darczyńcę. Nie może być oceniony jako niewdzięczny czyn dokonany w stanie wyłączającym poczytalność obdarowanego, jak również czyn małoletniego poniżej lat 13. Nie może być uznany za niewdzięczny czyn dokonany przez inną osobę niż obdarowany, jeżeli nie da się odnotować po stronie obdarowanego żadnego w nim udziału.
Nie uzasadnia odwołania darowizny zachowanie obdarowanego, które nie wykracza poza granice zwykłych przypadków życiowych konfliktów.
Przykładów czynów będących przejawem niewdzięczności uzasadniającej odwołanie darowizny dostarcza obficie orzecznictwo, wskazując np. popełnienie niektórych przestępstw przeciwko osobie darczyńcy, a także przeciwko mieniu, rażące naruszenie obowiązków rodzinnych, np. obowiązku alimentacji lub pomocy w sprawach osobistych, rozpowszechnianie informacji uwłaczających darczyńcy oraz jego ciężkie znieważenie. Jako czyn rażąco niewdzięczny mogłoby także zostać ocenione porzucenie konkubenta bez uzasadnionego powodu po okresie dłuższego stabilnego pożycia, zwłaszcza w przypadku posiadania wspólnych dzieci.
