Jak stanowi art. 135 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Jak więc widać, tak zwane usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej wyznaczają – wraz z możliwościami zarobkowymi i majątkowymi zobowiązanego – to o jaką kwotę alimentów możemy się skutecznie starać w postępowaniu sądowym.
Czy jednak są i jak rozumieć usprawiedliwione potrzeby? Które kategorie wydatków związanych z utrzymaniem dziecka mieszczą się w tym pojęciu, a które nie?
Przez pojęcie usprawiedliwionych potrzeb należy co do zasady rozumieć potrzeby w postaci zapewnienia mieszkania, wyżywienia, ubrania, higieny, leczenia. Pojęcie usprawiedliwionych potrzeb nie jest tożsame z pojęciem potrzeb koniecznych. Obok potrzeb w zakresie koniecznej egzystencji, usprawiedliwione potrzeby obejmują również inne elementy. Przede wszystkim zakres usprawiedliwionych potrzeb uzależniony jest od osobistej sytuacji uprawnionego. Inaczej kształtują się usprawiedliwione potrzeby małoletniego dziecka, które musi się rozwijać i kształcić, zdobywać wiedzę i nowe umiejętności przydatne do zdobycia zawodu i życia w społeczeństwie, a inaczej będą kształtowały się usprawiedliwione potrzeby osoby dorosłej czy też starszej. I tak w przypadku obowiązku alimentacyjnego wobec małoletniego dziecka, jego usprawiedliwione potrzeby będą obejmowały nie tylko koszty wyżej wymienione, ale również koszty związane z nauką w szkole, zajęciami dodatkowymi, wyjazdami wakacyjnymi, dodatkowymi kursami i szkoleniami.
Małoletnie dziecko w wieku przedszkolnym i szkolnym generuje nie tylko koszty związane ze swoim utrzymaniem, ale również koszty związane z nauką i dodatkowym rozwojem. W kosztach tych mieszczą się nie tylko zakupy podręczników czy innych pomocy szkolnych, ale także wydatki związane z nauką w szkole, które rodzic zobowiązany jest ponosić takie jak ubezpieczenie, wydatki na komitet rodzicielski, wycieczki szkolne. W przypadku małoletniego dziecka w grę wchodzą nie tylko koszty związane z edukacją szkolną, ale również koszty zajęć dodatkowych, które mają na celu rozwój umiejętności dziecka oraz zajęć sportowych, zajęć tanecznych, gry na instrumencie. Gdy dziecko mimo nauki w szkole nie radzi sobie z przyswojeniem materiału i potrzebuje w niej pomocy w postaci korepetycji, koszty tych korepetycji należy zaliczyć do usprawiedliwionych potrzeb małoletniego. Tak samo należy traktować specjalistyczne kursy przygotowujące do zdania egzaminu maturalnego.
Małoletni na początkowym etapie rozwoju psychicznego i fizycznego potrzebuje dodatkowo odpoczynku i rozrywki odpowiedniej dla jego wieku. Zatem koszty wypoczynku dziecka, rozrywki w postaci kina, teatru, koncertów, książek, gier, płyt, wyjść z przyjaciółmi, zakupu sprzętu sportowego z całą pewnością mieszczą się w granicach jego usprawiedliwionych potrzeb.
W zakresie usprawiedliwionych potrzeb dziecka mieszczą się także koszty jego leczenia. Nie chodzi tu tylko o leczenie bieżące w postaci standardowych infekcji, opieki dentystycznej, ale w sytuacji gdy dziecko wymaga leczenia specjalistycznego, w postaci koniecznych wizyt u specjalisty, cyklicznej kontroli, zabiegów operacyjnych, zakres usprawiedliwionych potrzeb będzie znacznie szerszy. W przypadku przewlekłych chorób dziecka, wymagających nakładów w postaci systematycznych wizyt lekarskich, przyjmowania leków, suplementów, specjalistycznej diety lub pobytów w sanatoriach, to koszty te mieszczą się w granicach usprawiedliwionych potrzeb. To samo dotyczy rehabilitacji.
