Często powtarzanym wśród rodziny hasłem jest brak podatku od spadków i darowizn dla osób z kręgu najbliższej rodziny. Co do zasady hasło to jest prawdziwe, natomiast z pewnymi zastrzeżeniami, które mają istotne znaczenie i które mogą diametralnie zmienić sytuacje danej osoby, która otrzymała spadek bądź darowiznę.Generalną zasadą przy otrzymywaniu spadków czy darowizn jest ich opodatkowanie. Natomiast ustawa o podatku od spadków i darowizn wprowadza wyjątki od tej zasady.
Jednym z tych wyjątków jest zwolnienie z podatku obejmujące najbliższą rodzinę.
Zgodnie z art. 4a ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1)zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2)w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Z powyższego wynika, że rzeczywiście członkowie najbliższej rodziny będą zwolnieni z podatku, pod pewnymi warunkami
Podstawowym warunkiem jest zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego (nabycie spadku, otrzymanie darowizny). Do takiego zgłoszenia służą formularze dostępne w każdym urzędzie skarbowym.
W przypadku środków pieniężnych należy pamiętać o odpowiedniej formie ich otrzymania, tj. wpływ pieniędzy na rachunek bankowy lub w SKOK lub przekaz pocztowy.
Co istotne, w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa powyżej, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Od tych ogólnych zasad istnieją wyjątki. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1)wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9637 złotych lub
2)nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Należy również pamiętać, że przepis art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn dokładnie wskazuje, które osoby z kręgu krewnych uprawnieni są do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania. Inne osoby, chociaż byłyby bardzo zżyte ze spadkodawcą bądź z darczyńcą, z tego uprawnienia nie mają prawa korzystać.