Odebranie możliwości prowadzenia pojazdu może być czasowe lub definitywne. Taka decyzja administracyjna lub wyrok sądu wyklucza możliwość legalnego poruszania się pojazdem po drogach publicznych.
Najczęstszą sytuacją odebrania prawa jazdy jest: przekroczenie liczby 24 punktów karnych i zakończenie egzaminu sprawdzającego kwalifikacje negatywnym wynikiem. Inna sytuacja to okresowe zatrzymywanie prawa jazdy na trzy miesiące w przypadku przekroczenia dozwolonej prędkości w obszarze zabudowanym o ponad 50 km/h. Od 2025roku ma to dotyczyć także obszaru niezabudowanego. Sankcję taką przewidziano także dla kierowcy w sytuacji, gdy przewozi pojazdem przynajmniej o trzy osoby więcej względem widniejącej w dowodzie rejestracyjnym auta maksymalnej liczby pasażerów.
Możliwość poruszania się autem może odebrać też sąd, który może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Dodatkowo ustawodawcy wskazali przypadki, w których nałożenie przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów jest obligatoryjne – to m.in. ucieczka przed kontrolą policyjną, prowadzenie pojazdu mimo utraty prawa jazdy, jazda pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających, a także ucieczki przez sprawcę z miejsca wypadku.
Drogowe występki mniejszej wagi mogą zostać zakończone nałożeniem przez policjanta mandatu i punktów karnych. Poważne naruszenia, które tworzą zagrożenie dla innych np. jazda pod wpływem alkoholu czy innych środków odurzających, kończą się wypadkami, znajdują finał w sądzie, który może ukarać kierowcę na różne sposoby. Poza karą grzywny, więzienia czy ograniczenia wolności nakładane są też zakazy prowadzenia pojazdów. Ich złamanie to przestępstwo, podobnie jak prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień.
Od września 2024 r. prawa jazdy czasowo zatrzymywane za przekroczenie prędkości podlegają automatycznemu zwrotowi . Oczywiście nie stanie się tak, jeżeli kierowca zlekceważy zatrzymanie prawa jazdy i finalnie utraci uprawnienia do prowadzenia pojazdów. W takiej sytuacji konieczne staje się przystąpienie do egzaminu.
Sądowe zakazy prowadzenia pojazdu rzadko mają charakter dożywotni- przewidziano je dla pijanych sprawców katastrof drogowych oraz recydywistów. Jeżeli sądowy zakaz został orzeczony na ponad rok, kierowca polega sprawdzeniu kwalifikacji, co jest równoznaczne z koniecznością zdania egzaminu państwowego na prawo jazdy w części praktycznej i teoretycznej.
Przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h na terenie zabudowanym skutkuje nie tylko wysokim mandatem i wieloma punktami karnymi, ale również czasowym zatrzymaniem prawa jazdy. Prawo jazdy jest zatrzymywane na trzy miesiące. Jeżeli w tym okresie kierowca zostanie przyłapany na prowadzeniu pojazdu, zakaz prowadzenia zostanie wydłużony do sześciu miesięcy. Ponieważ nie jest to zakaz sądowy, a kierowca nie utracił uprawnień, popełnia wykroczenie. Kolejne naruszenie skutkuje odebraniem uprawnień – by wrócić za kierownicę, taka osoba musi zdać egzamin na prawo jazdy.
