Spadkobierca może postąpić na trzy sposoby:
-przyjąć spadek wprost (w całości)
-przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza
-odrzucić spadek
Decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu spadku powinna być złożona w formie oświadczenia w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o śmierci spadkodawcy. Oświadczenie to spadkobierca składa przed sądem lub notariuszem. Jeśli spadkobierca tego nie uczyni, to z mocy prawa nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Termin złożenia oświadczenia biegnie dla każdego ze spadkobierców oddzielnie i jest wyznaczany przez chwilę, w której dowiedział się, że jest powołany do spadku.
Przyjęcie spadku wprost
Przyjęcie spadku wprost oznacza, że dziedziczy się po zmarłym zarówno aktywa, jak i pasywa, czyli pozostawiony majątek, jak również wszelkie niespłacone długi. W takiej sytuacji spadkobierca staje się odpowiedzialny za spłatę przejętych zobowiązań całym swoim majątkiem To rozwiązanie będzie najbardziej korzystne, jeżeli wiesz, że spadkodawca pozostawił po sobie znaczny majątek i nie zostawił długów lub jeżeli zmarły co prawda miał wierzycieli, ale z jakichś powodów chciałbyś ich w całości spłacić.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Obecnie jest ona zasadą, zatem jeżeli spadkobierca nie złoży oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, uznaje się, że spadek przyjął właśnie z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że odpowiedzialność spadkobiercy jest ograniczona do wysokości długów mających pokrycie w majątku spadkowym. Rozwiązanie to będzie korzystne dla osób, które chciałyby odziedziczyć aktywa, jednak nie chcą przyjmować spadku wprost z uwagi na znaczne długi pozostawione przez spadkodawcę.
Odrzucenie spadku
Polega na tym, że nie dziedziczy się ani majątku, ani długów. Aby odrzucić spadek należy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przed sądem lub przed notariuszem. Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca staje się wyłączony z dziedziczenia tak jakby tego nie dożył, a sam spadek przechodzi on na dalsze uprawnione do niego osoby. Odrzucenie spadku przez kilka osób jest możliwe na jednym posiedzeniu sądu lub na jednej wizycie u notariusza, przy czym każda obecna osoba musi złożyć osobne oświadczenie w swoim imieniu. Osoba, która odrzuca spadek traci prawo do zachowku. Stosownie do tego jakie były postanowienia testamentu lub – w przypadku ich braku – adekwatnie do postanowień ustawowych.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego
W przypadku gdy rodzic złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku i chce aby jego dzieci również odrzuciły spadek, powinien złożyć do właściwego sądu rodzinnego pisemny wniosek o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka – w tym wypadku taką czynnością jest odrzucenie spadku. W ramach jednego wniosku można prosić sąd o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu kilkorga dzieci. We wniosku należy wskazać przyczynę z jakiej wnioskujemy o odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Wzór wniosku i wykaz potrzebnych załączników znajdziesz w poniższym artykule. Obowiązek uzyskania zgody sądu na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego wynika z art. 156 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi że opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach (przekraczających zwykły zarząd), które dotyczą osoby lub majątku małoletniego. Po otrzymaniu przez sąd zezwolenia, należy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego.
Na odrzucenie spadku w imieniu dziecka rodzic ma 6 miesięcy od chwili złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku we własnym imieniu. Przekroczenie tego terminu skutkuje uznaniem spadku za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
Kiedy odrzucenie spadku ma sens
Odrzucenie spadku ma sens przede wszystkim w sytuacji, kiedy spadkodawca pozostawił po sobie długi, przewyższające wartość przedmiotów majątkowych wchodzących w skład spadku. Jeżeli spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnego majątku, ale pozostawił długi, to w przypadku niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, spadkobierca będzie odpowiadał za niespłacone wierzytelności do wysokości odziedziczonego majątku.
Odrzucenie spadku- kto dziedziczy
Odrzucenie spadku to czynność, która skutkuje traktowaniem osoby odrzucającej spadek w taki sam sposób, jakby osoba ta nie dożyła otwarcia spadku. Wówczas do kręgu potencjalnych spadkobierców dołączą osoby, które dziedziczyłyby po pierwotnym spadkobiercy. Zgodnie z ustawowymi zasadami dziedziczenia, w pierwszej kolejności będą to dzieci oraz małżonek osoby zmarłej. Jeżeli małżonek zmarłby wcześniej, cały majątek przypadałby dzieciom w częściach równych. Jeżeli dziecko spadkodawcy również nie dożyłoby otwarcia spadku, to przypadający na nie udział przechodzi na jego dzieci, a następnie wnuki. W przypadku nieposiadania dzieci, cały majątek zostałby odziedziczony przez małżonka w zbiegu z rodzicami zmarłego, a w przypadku pozostawania w stanie wolnym - przez rodziców w częściach równych. Jeżeli jeden z rodziców zmarłego również nie dożył otwarcia spadku, przypadająca na niego część należeć się będzie rodzeństwu spadkodawcy (lub ich dzieciom czy wnukom, jeżeli któreś z rodzeństwa zmarłoby wcześniej). Jeżeli spadkodawca nie pozostawił dzieci, rodziców, rodzeństwa ani dzieci rodzeństwa, to całość spadku przechodzi na jego małżonka. W przypadku niepozostawienia również małżonka, spadek przypadnie dziadkom zmarłego, a jeżeli ci również już nie żyją - udział przypadnie ich zstępnym. W dalszej kolejności majątek może odziedziczyć pasierb zmarłego lub ostatecznie - gmina, w której spadkodawca mieszkał przed śmiercią.
Odrzucenie spadku po terminie
Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o terminie swojego powołania do spadku. Najczęściej będzie to jednoznaczne z dniem jego śmierci. Istnieje jednak wiele sytuacji, w których można nie wiedzieć nawet o śmierci spadkodawcy, a wchodzić w krąg spadkobierców, np. w sytuacji, kiedy ktoś stał się potencjalnym spadkobiercą wskutek odrzucenia spadku przez bliższych krewnych. Wówczas powinieneś złożyć oświadczenie w terminie 6 miesięcy np. od dnia, w którym sąd powiadomił Cię o takiej sytuacji.
Odrzucenie spadku po terminie u notariusza nie jest możliwe. Po terminie nie można również odrzucić spadku także przed sądem, jednak można złożyć oświadczenie o uchyleniu się od przyjęcia spadku. W takiej sytuacji należy przed sądem udowodnić, że nie złożenie w terminie oświadczenia spowodowane było konkretnymi przyczynami, to jest wadami oświadczenia woli. Zalicza się do nich:
- groźbę (np. ze strony innego spadkobiercy lub osoby trzeciej);
- błąd (nie wiedziałeś, jaki jest stan majątku spadkowego, gdyż od wielu lat nie miałeś żadnego kontaktu ze spadkodawcą i dołożyłeś należytej staranności, aby dowiedzieć się, czy spadkodawca pozostawił jakieś długi).