Warto wiedzieć, że ostatnia nowelizacja przepisów ustawy Prawo upadłościowe z 24 marca 2020 roku wprowadziła szereg istotnych zmian w upadłości konsumenckiej głównie z myślą o konsumentach. Z jednej strony dużo łatwiej będzie ogłosić upadłość konsumencką, z drugiej zaś jej ogłoszenie nie daje gwarancji uzyskania oczekiwanego skutku w postaci całkowitego umorzenia długów. Przyjrzyjmy się co to za zmiany i czego dokładnie dotyczą?
- Wniosek o upadłość konsumencką mogą teraz złożyć także osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.
Dotychczas możliwość ubiegania się upadłość konsumencką była zarezerwowana tylko dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Nowelizacja przepisów poszerzyła katalog osób uprawnionych do ogłoszenia upadłości konsumenckiej o osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Obecnie osoby zadłużone prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą są traktowane w taki sam sposób, jak konsumenci.
- Osoba chcąca ogłosić upadłość nie musi już podawać powodów niewypłacalności.
Co istotne, przed nowelizacją prawa upadłościowego zdarzało się, że sądy oddalały wnioski o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności w sposób umyślny lub na skutek rażącego niedbalstwa. Obecnie według nowych przepisów osoby chcące ogłosić upadłość konsumencką nie muszą już podawać powodów niewypłacalności a dla skutecznego ogłoszenia upadłości wystarczy samo stwierdzenie, że dłużnik jest niewypłacalny - nawet jeśli doprowadził do tego stanu niejako celowo.
Sąd na etapie ogłoszenia upadłości nie bada już przyczyn niewypłacalności, w tym czy doszło do niej z winy dłużnika, lecz zajmuje się wyłącznie zbadaniem przesłanki w postaci niewypłacalności rozumianej jako utrata zdolności do wykonywania swoich zobowiązań pieniężnych. Zatem jeśli niewypłacalność wynika na przykład z bezkrytycznego zaciągania kredytów czy pożyczek, a nie z powodu utraty pracy bądź choroby, masz prawo złożyć wniosek o upadłość.
- Upadłość ogłosić mogą również osoby, które doprowadziły do zadłużenia w sposób zawiniony, jednak w ich przypadku zachodzi konieczność spłaty zobowiązania od 3 do nawet 7 lat.
W nowym porządku prawnym przyczyny niewypłacalności dłużnika są badane po ogłoszeniu upadłości – na etapie likwidacji majątku. Sąd bada na ile dana osoba przyczyniła się do swoich problemów finansowych poprzez zachowania wynikające ze złej woli i oczywistego pokrzywdzenia wierzycieli. Wówczas rozważane są przesłanki redukcji długów i częściowego oddłużenia. Skutkiem negatywnej oceny postawy dłużnika - w przypadku, gdy dłużnik ponosi winę w doprowadzeniu się do niewypłacalności będzie wydłużenie planu spłaty wierzycieli nawet do 7 lat, w miejsce maksymalnie 3 lat spłaty dla rzetelnego dłużnika.
Nie ulegnie zmianie obowiązująca i dzisiaj zasada, że pewne zobowiązania w ogóle nie będą mogły być umorzone na przykład o charakterze alimentacyjnym, wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz naprawienia szkody wynikającej z popełnienia przestępstwa.
- Całkowite umorzenie długu jest możliwe tylko w sytuacji, gdy sąd udowodni, że dłużnik nie posiada majątku.
Po zmianie prawa łatwiej jest uzyskać status upadłego, ale umorzenia długów już nie, a o tym wie niewielu. Należy bowiem pamiętać, że zanim długi zostaną całkowicie umorzone, w pierwszej kolejności sąd ustali plan spłaty wierzycieli biorąc pod uwagę indywidualną ocenę sytuacji dłużnika – jego możliwości zarobkowe, konieczność utrzymania siebie i rodziny jak również wielość i wysokość zobowiązań. Innymi słowy konkretne raty spłaty będą uzależnione od wysokości dochodów, statusu rodzinnego, liczby osób pozostających na utrzymaniu dłużnika, a także od sytuacji zdrowotnej dłużnika czy innej koniecznej do zaspokojenia potrzeb.
Co w przypadku, gdy dłużnik nie jest w stanie spłacić swojego zadłużenia?
Oczywiście możliwy jest scenariusz, w którym sąd uzna, że dłużnik nie jest w stanie spłacić swojego zadłużenia, nawet poprzez zapłatę symbolicznych kwot na rzecz wierzyciela i wówczas podejmie decyzję o umorzeniu całości długów bez, ustalania planu spłaty. Jednak na całkowite umorzenie zobowiązań mogą liczyć zaledwie nieliczni, najczęściej osoby bardzo chore, które są niezdolne do pracy w sposób trwały. Standartowo plan spłaty jest rozpisany na trzy lata. Jeśli sąd stwierdzi, że w tym czasie dłużnik - przy zachowaniu środków koniecznych do codziennego życia - nie jest w stanie całkowicie wyjść z długów, umarza niemożliwą do spłaty część zobowiązań i w tym momencie następuje właściwe oddłużenie.
Trzeba też dodać, że zgodnie z nowymi przepisami do okresu planu spłaty będzie zaliczany czas trwania postępowania upadłościowego, który przekracza okres sześciu miesięcy.
- Osoba zadłużona zyskała możliwość wnioskowania o zawarcie ugody z wierzycielem – postępowanie układowe.
Ostatnia nowelizacja wprowadziła całkowitą nowość w przepisach o upadłości konsumenckiej poprzez możliwość zawarcia układu z wierzycielami bez konieczności ogłoszenia upadłości. Wcześniej takie porozumienie możliwe było jedynie po ogłoszeniu upadłości dłużnika.
Obecnie dłużnik będzie mógł skorzystać z porozumienia z własnej inicjatywy bez uprzedniego składania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Wystarczy, że wystąpi do sądu z odpowiednim wnioskiem i dołączy dowód uiszczenia zaliczki na wydatki postępowania. Będzie to możliwe także już po złożeniu wniosku o upadłość. Jeśli sąd uzna, że sytuacja majątkowa dłużnika będzie pozwalała na wykonanie układu z wierzycielami, będzie mógł wstrzymać rozpoznanie wniosku o upadłość na okres do sześciu miesięcy. Jeśli porozumienie się nie powiedzie – sąd uruchomi postępowanie upadłościowe.
Z pomniejszych zmian wprowadzonych do prawa upadłościowego warto podkreślić, że upadłość konsumencka będzie, co do zasady, prowadzona w uproszczonej procedurze, bez wyznaczania sędziego – komisarza. Wszystkie funkcje może pełnić syndyk. To rozwiązanie ma usprawnić i przyspieszyć oddłużenie. Nadto dłużnik na etapie postępowania upadłościowego będzie mógł wnieść do sądu skargę na nieprawidłowości w prowadzeniu czynności przez syndyka. Dodatkowo dłużnikowi będzie można zaproponować szybką sprzedaż całego podlegającego egzekucji majątku, co zdecydowanie skróci czas postępowania upadłościowego.
Warto też pamiętać, że od 1 lipca 2021 r. ustawodawca wprowadził informatyzację systemu postępowań upadłościowych co oznacza, że wszelkie pisma w postępowaniu upadłościowym w tym wniosek o głoszenie upadłości konsumenckiej będzie można złożyć także online.
Ogłoszenie upadłości osoby fizycznej odbywa się w sądzie, dlatego, aby móc skorzystać z tego rozwiązania, konieczne jest złożenie wniosku do sądu i wniesienie opłaty w wysokości 30 złotych. Warto wiedzieć, że wniosek może zostać złożony zarówno przez dłużnika, jak i jego wierzyciela. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa się na specjalnym formularzu dostępnym w siedzibach sądów, na stronach internetowych sądów oraz na stronie: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/upadlosc-konsumencka. Ważne jest, aby wniosek wypełnić w sposób rzetelny i zgodny z prawą, bowiem oświadczenie nieprawdy skutkować może pociągnięciem do odpowiedzialności karnej.
Na zakończenie należy wskazać, że wprowadzone zmiany prawa upadłościowego stanowią bez wątpienia ważny i pozytywny zwrot w myśleniu o systemowej ochronie dłużnika popadającego w problemy z zadłużeniem. Trzeba przy tym pamiętać, że upadłość konsumencka nie wiążę się z całkowitym umorzeniem długów a co więcej, nierzadko jest to proces skomplikowany, żmudny i długotrwały. Zastanawiasz się, czy warto złożyć wniosek o przeprowadzenie takiego postępowania? Otóż wszystko zależy od tego, czy posiadasz majątek i warunki do spłaty zadłużenia. Zatem nie powinno być to pierwsze rozwiązanie, jakie przyjdzie Ci do głowy, gdy na horyzoncie pojawią się problemy finansowe.
