Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych (FKZM), prowadzony przez Rzecznika Praw Pacjenta, stanowi narzędzie wsparcia dla pacjentów, którzy doświadczyli niepożądanych zdarzeń medycznych podczas hospitalizacji w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Jego celem jest szybkie i uproszczone zapewnienie rekompensaty finansowej bez konieczności wytaczania długotrwałych i kosztownych procesów sądowych. Fundusz działa na podstawie ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz rozporządzeń wykonawczych.
Świadczenia z FKZM przysługują pacjentom, którzy doznali szkody zdrowotnej w wyniku zdarzenia medycznego związanego z leczeniem szpitalnym. Zgodnie z ustawą zdarzenie medyczne to zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczenia zdrowotnego:
- zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,
- uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta, albo
- śmierć pacjenta
– którego z wysokim prawdopodobieństwem można było uniknąć w przypadku udzielenia świadczenia zdrowotnego zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo zastosowania innej dostępnej metody diagnostycznej lub leczniczej, chyba że doszło do dających się przewidzieć normalnych następstw zastosowania metody, na którą pacjent wyraził świadomą zgodę (czyli do powikłania).
Fundusz obejmuje zdarzenia, które miały miejsce po wejściu w życie ustawy powołującej Fundusz, czyli nie wcześniej niż 6 września 2023 roku, przy czym Fundusz obejmuje także zdarzenie, które miało miejsce przed tą datą, ale wnioskodawca dowiedział się o nim już po wejściu ustawy w życie.
Wniosek o przyznanie świadczenia można złożyć w ciągu roku od uzyskania informacji o uszkodzeniu ciała, rozstroju zdrowia lub zakażeniu albo śmierci pacjenta (jednak nie później niż w ciągu 3 lat od dnia, w którym nastąpiło to zdarzenie). W przypadku śmierci pacjenta z wnioskiem o przyznanie świadczenia mogą wystąpić dzieci pacjenta, jego rodzice oraz małżonek (niepozostający w separacji) lub partner (konkubent).
Dochodzenie świadczeń z FKZM rozpoczyna się od złożenia wniosku do Rzecznika Praw Pacjenta. Wniosek powinien zawierać:
- dane osobowe wnioskodawcy oraz informacje o podmiocie leczniczym, w którym doszło do zdarzenia,
- opis zdarzenia, w tym datę, miejsce i okoliczności jego wystąpienia,
- wskazanie skutków zdarzenia dla zdrowia pacjenta,
- dokumentację medyczną potwierdzającą zdarzenie oraz jego
Wniosek podlega opłacie w wysokości 335 zł. Opłata podlega zwrotowi w przypadku wydania decyzji o przyznaniu świadczenia.
Po wszczęciu postępowania Rzecznik gromadzi niezbędne dokumenty i informacje. Może w ramach tego wezwać wnioskodawcę, a także placówki medyczne, które leczyły pacjenta, do udzielenia informacji, złożenia wyjaśnień oraz przedstawienia posiadanych dokumentów.
Rzecznik Praw Pacjenta wydaje decyzję w sprawie przyznania świadczenia w ciągu 3 miesięcy od otrzymania kompletnego wniosku. Wydając decyzję Rzecznik opiera się na opinii medycznej sporządzonej przez działający przy nim Zespół do spraw Świadczeń, składający się z doświadczonych ekspertów z zakresu medycyny. Osoba niezadowolona z decyzji ma prawo wniesienia odwołania do Komisji Odwoławczej. Od jej rozstrzygnięcia można z kolei wnieść skargę do sądu administracyjnego.
Jeżeli w toku postępowania zostanie potwierdzone wystąpienie zdarzenia medycznego, Rzecznik Praw Pacjenta wydaje decyzję o przyznaniu świadczenia wraz z określeniem jego wysokości. Maksymalna kwota świadczenia dla pacjenta wynosi 222.800 zł. W przypadku śmierci pacjenta, świadczenie wynosi do 111 400 zł dla każdej z uprawnionych osób.
Rzecznik informuje osobę, na rzecz której zostało przyznane świadczenie kompensacyjne, że w ciągu 30 dni od uprawomocnienia się decyzji powinna złożyć oświadczenie o przyjęciu świadczenia kompensacyjnego lub o rezygnacji z niego. Złożenie oświadczenia o przyjęciu świadczenia jest równoznaczne ze zrzeczeniem się przez wnioskodawcę wszelkich roszczeń odszkodowawczych mogących wynikać ze zdarzenia medycznego w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku. Oznacza to, że przyjmując świadczenie, wnioskodawca rezygnuje z ewentualnych dalszych roszczeń, włącznie z roszczeniami wobec szpitala. Wypłata świadczenia następuje w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o przyjęciu świadczenia wynikającego z prawomocnej decyzji.
Złożenie oświadczenia o rezygnacji ze świadczenia (bądź niezłożenie żadnego oświadczenia) jest z kolei równoznaczne ze zrzeczeniem się przez wnioskodawcę ze świadczenia. W przypadku rezygnacji z przyjęcia świadczenia, ma otwartą drogę do dochodzenia roszczeń na zasadach ogólnych, w tym poprzez drogę sądową, przeciwko osobom ponoszącym odpowiedzialność cywilną za szkodę.
FKZM stanowi istotny krok w ochronie praw pacjentów. Zaletą opisanej procedury jest możliwość szybkiego uzyskania rekompensaty bez konieczności udowadniania winy personelu medycznego czy szpitala w długotrwałym procesie sądowym. Uproszczona procedura, brak konieczności angażowania pełnomocników i niskie koszty dochodzenia świadczeń to niewątpliwe korzyści dla osób poszkodowanych. Fundusz promuje również transparentność i zwiększa zaufanie pacjentów do systemu ochrony zdrowia.
Podsumowując, Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych jest narzędziem, które równoważy interesy pacjentów i podmiotów leczniczych, minimalizując konflikty i wspierając proces naprawczy w polskim systemie ochrony zdrowia.
