Do dnia 27 maja 1990 r. całe mienie na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, jeżeli tylko nie stanowiło własności osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, która na mocy przepisów szczególnych mogła nabywać we własnym imieniu i na własną rzecz mienie, stanowiło własność państwa, a właściwie Skarbu Państwa.
Dopiero z tym dniem, na mocy ustawy z dnia 10 maja 1990 r.– Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, mienie państwowe, będące w zarządzie gmin przeszło, jako mienie komunalne, na własność gminy. Od tej daty możliwe stało się więc nabycie nieruchomości komunalnych (gminnych) przez zasiedzenie.
Jednakże generalny zakaz nabycia nieruchomości państwowych przez zasiedzenie został uchylony z dniem 1 października 1990 r. ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie kodeksu cywilnego, gdyż do tego czasu możliwość tę wyraźnie wykluczał art. 177 kodeksu cywilnego.
Od tego dnia możliwe stało się więc zasiadywanie nieruchomości państwowych.
Wskazać również należy na art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, okresy zasiedzenia ulegają skróceniu o czas posiadania w czasie, kiedy zasiedzenie własności państwowej było niedopuszczalne. Skrócenie to może jednak dotyczyć co najwyżej połowy ustawowego okresu zasiedzenia.
Przepis ten stanowi swoistą premię dla długoletnich posiadaczy samoistnych nieruchomości państwowych. Tym samym artykuł ten pozwalał na skrócenie terminu zasiedzenia o lat 10, w wypadku posiadania samoistnego w dobrej wierze, i o 15 lat w wypadku posiadania w złej wierze.
W praktyce powstał problem, czy posiadacz, oprócz tej ustawowej premii, mógł dodatkowo doliczyć czas swojego posiadania w okresie sprzed uchylenia art. 177 kodeksu, czyli sprzed 1 października 1990 r. Orzecznictwo rozwiązywało ten problem w sposób zróżnicowany. Ostateczne przesądzenie tej kwestii nastąpiło w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2002 r. III CZP 72/01. W uchwale tej wyjaśniono, że, okresu posiadania nieruchomości państwowych przed tą graniczną datą 1 października 1990 r. nie dolicza się do okresu, o który skraca się termin zasiedzenia tych nieruchomości (a więc do 10 lub do 15 lat). Oznacza to, że zasiedzenie nieruchomości państwowej może nastąpić najwcześniej w dniu 1 października 2000 r., przy posiadaniu w dobrej wierze, albo w dniu 1 października 2005 r., przy posiadaniu w złej wierze.
Przekładając ten suchy tekst prawniczy na ludzką mowę, posłużę się przykładem. Pan A. jest posiadaczem samoistnym w złej wierze nieruchomości państwowej od 1972 r. do czasu rozpoznawania wniosku o zasiedzenie (2018 r.). Ma prawo do zaliczenia okresu posiadania przed 1 października 1990 r. ale nie całych 18 lat, lecz tylko połowę okresu potrzebnego do zasiedzenia, czyli 15 lat. Nabywa zatem własność przez zasiedzenie w 2005 r. Jeżeli okres posiadania samoistnego przed 1990 r. był krótszy od 15 lat, zalicza się go w całości. Przykładowo, gdyby początek zasiedzenia przez Pana A. datowała się od 1980 r. wówczas okres zasiedzenia liczony od 1 października 1990 r., podlega skróceniu o całe 10 lat i zasiedzenie następuje w 2010 r.
Podobnie jest z zasiadywaniem nieruchomości komunalnej.