DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ

Szczegóły

Czym jest Dom Pomocy Społecznej (DPS)?

Dom pomocy społecznej jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej, prowadzoną przez gminę, powiat lub województwo. Tworzony jest w celu zaspokajania potrzeb bytowych oraz świadczenia usług opiekuńczych i edukacyjnych na rzecz mieszkańców takiego domu.

Umieszczenie osoby w DPS jest ostatecznością i powinno być poprzedzone oceną możliwości udzielenia pomocy osobie potrzebującej w miejscu jej zamieszkania oraz zbadaniem jej sytuacji rodzinnej.

  • Przesłanki i zasady umieszczenia osoby w DPS

Prawo do umieszczenia w DPS przysługuje osobie, która:

  • wymaga całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności,
  • nie może samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu,
  • może mieć zapewnionej niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.

Przy czym zaznaczenia wymaga, że do umieszczenia w DPS konieczne jest łączne spełnienie wszystkich trzech przesłanek.

Jeżeli dana osoba kwalifikuje się do umieszczenia w DPS (czyli spełnia wszystkie ww. przesłanki), to kieruje się ją do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu. DPS winien znajdować się „jak najbliżej”, a nie „najbliżej” miejsca zamieszkania. Oznacza to, że jeżeli organ ma do wyboru kilka placówek, które znajdują się niedaleko miejsca zamieszkania osoby kierowanej, nie musi wybierać tej, która jest najbliżej. Natomiast gdy DPS znajduje się w większej odległości, to skierowanie do niego jest możliwe jedynie wtedy, gdy wskazują na to okoliczności sprawy lub przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy społecznej danego typu zlokalizowanym najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej wynosi ponad 3 miesiące.

Osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest na podstawie art. 33a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, 1292, 1559, 1773, 1834 i 1981) do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego. Gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej, lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna - prokuratora.

Osoby pozostające w bliskich relacjach (małżonkowie oraz rodzic z dorosłym dzieckiem) mogą zostać skierowane do tego samego DPS. Istnieje możliwość skierowania do tego samego DPS w sytuacji, gdy jedna osoba z wyżej wymienionych par już w nim przebywa.

  • Standardy usług w DPS

            DPS świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających.

Organizacja DPS, zakres i poziom usług świadczonych przez dom uwzględnia w szczególności wolność, intymność, godność i poczucie bezpieczeństwa mieszkańców domu oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności. DPS  może określić zasady zgłaszania przez mieszkańców domu personelowi tego domu wyjść poza jego teren, przy czym gdy brak opieki zagraża życiu lub poważnie zagraża zdrowiu mieszkańca domu będącego osobą z zaburzeniami psychicznymi, dyrektor lub kierownik tego domu może ograniczyć możliwość samodzielnego opuszczania przez tego mieszkańca terenu domu pomocy społecznej na podstawie zaświadczenia lekarza wydanego na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, wskazującego zasadność takiego ograniczenia. Ograniczenie może być wydane na czas oznaczony wskazany w zaświadczeniu lekarza, nie dłuższy niż 6 miesięcy Szczegółowe zasady ograniczenia określa ustawa o pomocy społecznej).

  • Rodzaje DPS

Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na następujące typy domów, dla:

1)         osób w podeszłym wieku;

2)         osób przewlekle somatycznie chorych;

3)         osób przewlekle psychicznie chorych;

4)         dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;

5)         dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;

6)         osób niepełnosprawnych fizycznie;

7)         osób uzależnionych od alkoholu.

  • Decyzja o skierowaniu do DPS, decyzja o umieszczeniu w DPS ustalenie opłaty za pobyt w DPS
  • Skierowanie do DPS i ustalenie opłaty za pobyt w DPS następuje w formie decyzji organu gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej,
  • Decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy prowadzącej DPS lub starosta powiatu prowadzącego DPS.
  • W razie niemożności umieszczenia w DPS z powodu braku wolnych miejsc, powiadamia się osobę o wpisaniu na listę oczekujących oraz o przewidywanym terminie oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy społecznej.
  • Zasady odpłatności za pobyt w DPS, zwolnienia z opłat

W przypadku świadczenia pomocy społecznej polegającego na umieszczeniu w DPS obowiązuje, określająca udział beneficjentów w pokrywaniu kosztów tego świadczenia. I tak, zasadą jest, że pobyt w DPS jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca. 

  • Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w DPS o zasięgu gminnym - ustala wójt (burmistrz, prezydent miasta), w DPS o zasięgu powiatowym - ustala starosta, natomiast w regionalnym domu pomocy społecznej - ustala marszałek województwa. O ustaleniu opłaty ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku.

Średni miesięczny koszt utrzymania w domu pomocy społecznej stanowi kwotę rocznych kosztów działalności domu wynikającą z utrzymania mieszkańców, z roku poprzedniego, bez kosztów inwestycyjnych i wydatków na remonty, powiększoną o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę miejsc, ustaloną jako sumę rzeczywistej liczby mieszkańców w poszczególnych miesiącach roku poprzedniego, w domu.

Ogłoszony średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej, może być niższy niż obliczony zgodnie z powyższą regułą jednak pod warunkiem zapewnienia realizacji zadań na poziomie obowiązującego standardu.

  • Osoby obowiązane do uiszczenia opłaty za pobyt w DPS – kolejność:

- mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka (tj. rodzic, opiekun prawny), nie więcej jednak niż 70%,

- małżonek, zstępni (dzieci, wnuki) przed wstępnymi (rodzice, dziadkowie) zgodnie z zawartą umową w sprawie pomocy na rzecz osób bliskich,

a)         w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,

b)         w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

- gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i

Małżonek, zstępni, wstępni i gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

W przypadku odmowy przez małżonka, zstępnych i wstępnych zawarcia umowy, w sprawie pomocy na rzecz osób bliskich wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca domu w DPS ustala w drodze decyzji organ gminy.

W przypadku odmowy przez ww. osoby, zawarcia umowy, oraz niewyrażenia zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej ustala, w drodze decyzji, organ gminy w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu i opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane.

Wysokość opłaty za pobyt mieszkańca domu w DPS, ustala się proporcjonalnie do liczby osób obowiązanych do jej wnoszenia.

W przypadku niewywiązywania się osób, zobowiązanych z obowiązku opłaty za pobyt mieszkańca domu w DPS, ustalonego w decyzji lub umowie, opłaty te pokrywa gmina, z której osoba została skierowana do DPS. Wydatki gminy podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Dochód mieszkańca domu podejmującego pracę ze wskazań terapeutyczno-rehabilitacyjnych lub uczestniczącego w warsztatach terapii zajęciowej, stanowiący podstawę naliczania opłaty, zmniejsza się o 50% kwoty otrzymywanej z tytułu wynagrodzenia za tę pracę lub o kwotę odpowiadającą wysokości kieszonkowego wypłacanego z tytułu uczestnictwa w tych warsztatach.

  • Sposoby wnoszenia opłat

1.         Mieszkaniec domu wnosi opłatę do kasy domu lub na jego rachunek bankowy. Za jego zgodą opłata może być potrącana:

1)         z emerytury lub renty mieszkańca domu - przez właściwy organ emerytalno-rentowy, zgodnie z odrębnymi przepisami;

2)         z zasiłku stałego mieszkańca domu - przez ośrodek pomocy społecznej albo centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, dokonujące wypłaty świadczenia; opłatę za pobyt ośrodek pomocy społecznej albo centrum usług społecznych przekazują na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.

2.         Małżonek, zstępni, wstępni wnoszą opłatę do kasy lub na rachunek bankowy gminy, z której mieszkaniec domu został skierowany; opłatę tę gmina wraz z opłatą, do której jest obowiązana, przekazuje na rachunek bankowy właściwego domu pomocy społecznej.

3.         Opłaty, o których mowa w ust. 1 i 2, przeznacza się na utrzymanie DPS.

  • Zwolnienie z opłat

Osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w DPS można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:

1)         wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w DPS, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2)         występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3)         małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4)         osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;

5)         osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;

6)         osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu;

Osoba obowiązana do wnoszenia opłaty wykaże, w szczególności na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, rażące naruszenie przez osobę kierowaną do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty.

Osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod warunkiem że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu tego mieszkańca władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona lub prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu tego mieszkańca za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego popełnione na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej zstępnego, małoletniego lub pełnoletniego nieporadnego ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny rodzeństwa lub jej rodzica, chyba że skazanie uległo zatarciu. Zwolnienia te obejmują zstępnych osoby zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej.

 Zwolnienie z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej członków Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, działaczy opozycji antykomunistycznej i osób represjonowanych z powodów politycznych

1.         Członków Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, oraz działaczy opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane z powodów politycznych, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych, obowiązanych do wnoszenia opłaty za swój pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek albo z urzędu, całkowicie albo częściowo z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej.

2.         Przy podejmowaniu decyzji o całkowitym albo częściowym zwolnieniu członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz działacza opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowanej z powodów politycznych z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej albo o odmowie zwolnienia organ bierze pod uwagę możliwości i sytuację finansową gminy.

Podstawa prawna:  Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2268 z późn. zm.),

Opracowała: r.pr. Katarzyna Filipczyk-Trela

 

Dla Ośrodka Pomocy Społecznej w Maszewie

 

W ramach działań edukacji prawnej, o których mowa w Ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 945).