Często w swojej pracy spotykamy się z tymi określeniami. Warto wiedzieć więcej co oznaczają i jakie dają uprawnienia .
Przedstawiciel ustawowy- osoba dokonująca czynności prawnej w cudzym imieniu, której źródłem umocowania są inne zdarzenia prawne niż czynność prawna reprezentowanego, tj. udzielenie przez niego pełnomocnictwa. Przedstawicielami ustawowymi mogą być osoby fizyczne, mające pełną zdolność do czynności prawnych.
Przedstawicielstwo ustawowe jest uregulowane w art. 95–96 Kodeksu cywilnego:
- Art. 95 § 1 – z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela
- Art. 95 § 2 – czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego
- Art. 96 – umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo)
Dla zrozumienia instytucji przedstawiciela ustawowego znaczenie ma zwrot użyty w artykule 96 kodeksu „działanie w cudzym imieniu”. Polega ono na tym, że ktoś, zwany przedstawicielem ustawowym, dokonuje z jakąś osobą trzecią czynności prawnej, która ma bezpośrednio wywrzeć skutek w cudzej sferze prawnej, w tym przypadku w sferze reprezentowanego. Aby działanie przedstawiciela ustawowego osiągnęło zamierzony rezultat, a więc aby wywołało bezpośredni skutek prawny między reprezentowanym, a osobą trzecią, przedstawiciel ustawowy musi mieć stosowne umocowanie.
Źródłem umocowania przedstawiciela ustawowego jest ustawa. Może ona bowiem bezpośrednio określać zdarzenia będące źródłem umocowania przedstawiciela ustawowego (np. rodzice małoletniego dziecka są jego przedstawicielami ustawowymi z mocy ustawy – art. 98 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) lub może przyznać sądom kompetencje do ustanowienia przedstawiciela ustawowego (np. sąd rodzinny ustanowi małoletniemu dziecku lub osobie ubezwłasnowolnionej całkowicie opiekuna). Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską . Jeżeli dziecko pozostaję pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Po drugie prawo do reprezentowania dziecka powstaje w wyniku prawomocnego orzeczenia sądu. Może ono dotyczyć orzekania w przedmiocie władzy rodzicielskiej, bądź ustanowienia kuratora dla dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską , którego żadne z rodziców nie może reprezentować, sąd opiekuńczy ustanawia kuratora reprezentującego dziecko.
Przedstawicielstwo rodziców obejmuje dokonywanie czynności prawnych, występowanie przed sądami oraz urzędami w imieniu dziecka. Wygasa ono z chwilą zakończenia władzy rodzicielskiej.
Przedstawicielami ustawowymi są:
- rodzice
-opiekun (na podstawie orzeczenia sądu),
- kurator ( na podstawie orzeczenia sądu)
- jeden z małżonków ( bowiem każdy z nich ma prawo do reprezentowania małoletniego)
- wspólnicy spółki cywilnej.
Omawiana sytuacja występuje także innych aktów prawnych ,takich jak Kodeks postępowania administracyjnego czy Kodeks karny .Przedmiotem regulacji jest podejmowanie działań procesowych w imieniu reprezentowanego.
Przedstawiciel ustawowy dokonuje czynności prawnej w cudzym imieniu. Przedstawicielstwo ustawowe nie jest pełnomocnictwem i wynika wprost z przepisów prawa.