Kodeks karny reguluje nie tylko przepisy na podstawie, których może dojść do odpowiedzialności karnej, ale również wskazuje sytuacje, w których może wystąpić wyłączenie odpowiedzialności karnej. Wskazać tutaj należy na:
- obronę konieczną,
- stan wyższej konieczności,
- błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu,
- eksperyment,
- niepoczytalność sprawcy.
Ustawodawca uznał, że nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Ponadto osoba, która popełniła czyn zabroniony może uniknąć sankcji karnej jeżeli przekraczając granice obrony koniecznej, odpierała zamach polegający na wdarciu się do mieszkania, lokalu, domu albo na przylegający do nich ogrodzony teren lub odpierała zamach poprzedzony wdarciem się do tych miejsc. Według ustawodawcy nie podlega również karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu. Jednocześnie ustawa umożliwia sądom zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenie kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia przy przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu.
W przypadku stanu wyższej konieczności ustawodawca uznał, że nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.
Błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu, dotyczy sytuacji, gdy sprawca czynu pozostaje w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego.
Nie popełnia przestępstwa także osoba, która działała w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść miała istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu były zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.
Wyłączenie odpowiedzialności karnej na podstawie kodeksu karnego wstępuje również, gdy sprawa dopuszcza się czynu zabronionego będąc w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę lub będąc w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności.
Brak skazania za popełnienie przestępstwa nastąpi także, gdy sprawca z uwagi na chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub z powodu innego zakłócenia czynności psychicznych, nie będzie mógł w czasie popełniania czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.