Wypowiedzenie zmieniające jest mało znaną formą wyrażania woli przez pracodawców. Z tego rodzaju wypowiedzeniem najczęściej spotykamy się w sytuacji przejęcia zakładów pracy czy w momentach kryzysowych występujących w zakładach pracy.
Słowem wstępu należy rozpocząć od wyjaśnienia trzech podstawowych pojęć: wypowiedzenie zmieniające, wypowiedzenie warunków płacy i pracy oraz porozumienie zmieniające. Pierwsze dwa pojęcia są tożsame i używa się ich zamiennie, zaś porozumienie zmieniające jest zupełnie innym pojęciem, które wyróżnia się swoimi cechami. Mówiąc najprościej wypowiedzenie zmieniające jest jednostronną wolą wyrażaną przez pracodawcę, zaś porozumienie zmieniające jest czynnością dwustronną, z którą może wystąpić zarówno pracownik jak i pracodawca. Dodatkowo wypowiedzenie zmieniające zawiera co do zasady mniej korzystne warunki niż obecnie obowiązujące, zaś porozumienie zmieniające jest z reguły korzystniejszą formą zmiany warunków płacy i pracy, chociaż i tutaj zdarzają się wyjątki.
Zagadnienie wypowiedzenia zmieniającego zostało uregulowane w art. 42 Kodeksu pracy. Jego dokonanie następuje w momencie, gdy pracownikowi zaproponowano nowe warunki pracy lub płacy. Istotnym jest, aby warunki zostały wskazane na piśmie (§2 k.p.).
Jednocześnie w przypadku wypowiedzenia warunków płacy lub pracy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę (§1 k.p.). Ponieważ w praktyce zaproponowane wypowiedzenie zmieniające jest mniej korzystne dla pracownika, to ustawodawca pozostawił jego przyjęcie do decyzji pracownika. W rezultacie pracownik może zgodzić się na nowe warunki, które zaproponowano w wypowiedzeniu warunków płacy i pracy, ale może również odmówić przyjęcia zaproponowanych warunków i wówczas zgodnie z §3 k.p. umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. W tym miejscu należy zwrócić szczególną uwagę, na dalszą część §3 k.p., albowiem w sytuacji, gdy pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki. Nadto pracodawca wypowiadając warunki pracy lub płacy powinien zawrzeć w wypowiedzeniu pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków. Istotna jest również forma poinformowania pracownika o jego prawach, gdyż nie powinna ona wprowadzać pracownika w błąd, a tym bardziej nie może ona być pewnego rodzaju szantażem czy wymuszeniem.Ewentualna odmowa przyjęcia zmienionych warunków pracy nie może zostać uznana za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p.
Wypowiedzenie zmieniające nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika (§ 4 k.p.).
radca prawny Anna Banaszczyk