Wizerunek, zgodnie z art. 24 kodeksu cywilnego, należy do dóbr osobistych. Jest także chroniony na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Jednakże brak w polskim prawie jego definicji. W celu ustalenia co to jest wizerunek i co się na niego składa musimy sięgnąć do orzecznictwa sądowego.Przez pojęcie wizerunku należy rozumieć każdą podobiznę bez względu na technikę wykonania, a więc fotografię, rysunek, wycinankę sylwetki, film, przekaz telewizyjny bądź przekaz wideo, a zatem jest nim niewątpliwie zdjęcie. (LEX nr 1747243 – wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 maja 2015 r.). W innym orzeczeniu czytamy: Na wizerunek w rozumieniu przepisów składa się ogół zewnętrznych cech, które charakteryzują daną osobę. Innymi słowy, wizerunek definiowany jest jako wygląd człowieka, jego podobizna, jego obraz fizyczny. (LEX nr 1755241 – wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 maja 2015 r.).
Każda osoba, której wizerunek chcemy wykorzystać powinna wyrazić na to zgodę. Zgoda nie jest wymagana, jeżeli:
-
JEŻELI OSOBA OTRZYMAŁA ZA PUBLIKACJĘ WIZERUNKU WYNAGRODZENIE;
-
WIZERUNEK OSOBY POWSZECHNIE ZNANEJ WYKONANO W ZWIĄZKU Z PEŁNIENIEM PRZEZ NIĄ FUNKCJI PUBLICZNYCH, W SZCZEGÓLNOŚCI POLITYCZNYCH, SPOŁECZNYCH, ZAWODOWYCH;
-
OSOBA STANOWI JEDYNIE SZCZEGÓŁ CAŁOŚCI TAKIEJ JAK ZGROMADZENIE, KRAJOBRAZ, PUBLICZNA IMPREZA.
W orzeczeniach Sądu Apelacyjnego w Warszawie (z dnia 19 kwietnia 2000 r., z dnia 10 lutego 2005 r.) zauważono, że wyliczenie ma charakter niewyczerpujący, a to pozwala rozszerzyć na inne niewymienione w przepisie okoliczności. Z orzecznictwa wynika również, że zgoda na publikację wizerunku nie będzie wymagana, jeśli główny przedmiot treści to przedstawienie miejsca lub wydarzenia, a nie osób, które widzimy na fotografii.
Dla przykładu można wskazać następujące sytuacje: fotografowany jest koncert i na zdjęciu będzie podobizna jakichś osób z publiczności to nie będzie wymagana ich zgoda, jeśli osoba publikująca będzie twierdzić, że treścią informacji jest wydarzenie.
Natomiast jeśli mamy portretową fotografię z kolegą lub koleżanką i umieścimy to np. na portalu społecznościowym, to powinniśmy mieć zgodę tej osoby. Należy podkreślić, że obecne sformułowania ustawowe pozwalają na daleko idącą uznaniowość przy orzekaniu, zatem wiele zależy od oceny sądu w indywidualnej sprawie. Dla własnego bezpieczeństwa należy podchodzić do publikowania zdjęć bardzo ostrożnie.
W sytuacji, gdy dojdzie do naruszenia opisywanego tutaj dobra osobistego możemy dochodzić swoich praw. Przede wszystkim osoba, której wizerunek bezprawnie rozpowszechniano może domagać się zaniechania naruszeń. Jeżeli nie wyraziła zgody na udostępnienie swoich zdjęć np. na portalu społecznościowym, może żądać usunięcia takich fotografii. Poza tym poszkodowanemu przysługuje żądanie usunięcia skutków naruszeń. Przykładem może być opublikowanie przeprosin.
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje także zadośćuczynienie w formie pieniężnej. Konieczną przesłaną jest wina osoby dokonującej naruszenia. Od spełnienia tego warunku zależy, czy sąd przyzna odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Na żądanie osoby pokrzywdzonej, sąd może zobowiązać również sprawcę naruszeń do uiszczenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony przez poszkodowanego cel społeczny.
Oprac.
Tomasz Marcin Cisewski