Kodeks cywilny poprzez art. 913 daje możliwość zmiany uprawnień wynikających z umowy dożywocia na rentę.
W przypadku, gdy pomiędzy stronami umowy z jakichkolwiek powodów wytworzą się takie stosunki, iż nie będzie można wymagać od dożywotnika i zobowiązanego, aby pozostawali ze sobą w osobistej styczności, to sąd na żądanie jednej z stron umowy zmieni wszystkie lub niektóre uprawnienia wynikające z zawartej umowy na dożywotnią rentę odpowiadającą treści tych uprawnień. Poprzez § 2 art. 913 dano sądowi również możliwość rozwiązania umowy o dożywocie.
Z art. 913 k.c. jednoznacznie wynika, iż o tym czy między stronami doszło do powstania takiego układu stosunków, iż od dożywotnika i zobowiązanego nie można wymagać, aby nadal łączyła ich w dotychczasowym zakresie zawarta umowa może zdecydować wyłącznie sąd. Tym samym osoba występująca ze stosownym roszczeniem jest zobowiązania udowodnić, iż między stronami umowy o dożywocie doszło do zdarzeń, które przekreślają dalsze pozostawanie stron w osobistej styczności. Przykładowymi dowodami będą tu zeznania świadków, dokumenty, nagrania audio. Powód zmiany uprawnień wynikających z umowy o dożywocie może być dowolny, jednakże w ocenie sądu musi ona uniemożliwiać trawnie zawartej umowy w dotychczasowym kształcie. Przyczyną taką będzie niewątpliwie zerwanie jakichkolwiek stosunków z dożywotnikiem przez osobę zobowiązaną do sprawowania nad nią opieki. Nadmienić tu należy, iż w orzecznictwie wskazuje się, iż dla zmiany uprawnień nie powinny mieć znaczenia, która ze stron ponosi winę wytworzenia się tego rodzaju stosunków, które nie pozwalają na bezpośrednią styczność między dożywotnikiem a zobowiązanym.
Wysokość renty powinna odpowiadać rzeczywistej wartości uprawnienia, które ma zostać zmienione. Tym samym trudna sytuacja materialna jednej ze stron umowy, nie może stanowić podstawy do zwiększenia lub zmniejszenia wysokości świadczenia.
W § 2 art. 913 k.c. ustawodawca przewidział możliwość rozwiązania umowy o dożywocie. Podkreślić tu jednak należy, iż do rozwiązania umowy przez sąd może dojść tylko w wypadkach wyjątkowych. Do powyższych przyczyn z pewnością można zaliczyć dopuszczenie się czynów zabronionych wobec dożywotnika. O rozwiązanie umowy o dożywocie może wystąpić dożywotnik, który była właścicielem nieruchomości oraz uprawniony.
Oprac.
Adwokat Łukasz Kret