Darowizna jest jednym z najstarszych i najbardziej znanych instytutów prawa cywilnego. W polskim porządku prawnym darowizna jest regulowana przede wszystkim przez przepisy Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Jest to czynność prawna, której głównym celem jest bezpłatne przekazanie przez jedną osobę (darczyńcę) na rzecz innej osoby (obdarowanego) określonego dobra, co wiąże się z określonymi skutkami prawnymi oraz podatkowymi. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie zasad funkcjonowania darowizny w polskim systemie prawnym.
Pojęcie i charakter prawny darowizny Zgodnie z art. 888 § 1 k.c., przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do nieodpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem własnego majątku. Darowizna jest więc umową nieodpłatną, dwustronnie zobowiązującą, choć obowiązki ciążą głównie na darczyńcy. Umowa ta ma charakter konsensualny, co oznacza, że do jej zawarcia wystarczy zgodne oświadczenie woli obu stron.
Forma darowizny Kwestia formy darowizny jest istotna w kontekście jej ważności. Zgodnie z art. 890 k.c., darowizna wymaga zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności, co oznacza, że umowa darowizny musi zostać sporządzona przez notariusza. Wyjątkiem od tej zasady są darowizny o małej wartości, tzw. darowizny zwykłego zarządu, które mogą być dokonane nawet w formie ustnej.
Ograniczenia darowizny Polski system prawny wprowadza pewne ograniczenia co do możliwości dokonywania darowizn. Przykładowo, zgodnie z art. 895 k.c., osoba, która zobowiązana jest do utrzymania innej osoby, nie może dokonać darowizny, jeżeli naruszałoby to jej obowiązek alimentacyjny. Istnieją również ograniczenia dotyczące darowizny na rzecz osób pełniących pewne funkcje publiczne, co ma zapobiegać konfliktom interesów i korupcji.
Skutki podatkowe darowizny Darowizna jest również objęta regulacjami podatkowymi. Na mocy ustawy o podatku od spadków i darowizn, darowizna może podlegać opodatkowaniu. Warto tutaj zaznaczyć, że istnieje szereg zwolnień podatkowych, na przykład darowizna dokonana na rzecz najbliższej rodziny jest zwolniona z podatku do określonego limitu.
Rewokacja darowizny Darowizna może zostać odwołana w określonych przypadkach. Art. 898 k.c. stanowi, że darczyńca może odwołać darowiznę, jeżeli obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności. Ponadto, darowizna może zostać odwołana w sytuacji, gdy darczyńca znalazł się w stanie ubóstwa i nie jest w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb.
Darowizna jest istotnym instrumentem prawnym, który umożliwia bezpłatne przekazywanie dóbr między osobami. Polski system prawny nakłada jednak określone wymogi formalne oraz ograniczenia na dokonywanie darowizn.
