Wielu z nas ma dzieci i większość rodziców robi wszystko żeby wychowywać swoje dzieci najlepiej jak to możliwe. Jednak każdy rodzic, z różnym rzecz jasna nasileniem natknął się na problemy wychowawcze.
Nie zawsze jesteśmy w stanie sprawować nieustannej opieki nad naszymi dziećmi. Nie wszyscy wiemy również, że działania naszego potomstwa mogą spowodować naszą odpowiedzialność. Zgodnie z treścią art. 105 kodeksu wykroczeń:
- 1. Kto przez rażące naruszenie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej dopuszcza do popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe i wskazującego na demoralizację nieletniego, podlega karze grzywny albo karze nagany.
- 2. Jeżeli czyn określony w § 1 popełnia osoba, pod której nadzór odpowiedzialny oddano nieletniego, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany.
- 3. W wypadkach określonych w § 1 i 2, jeżeli nieletni czynem swym wyrządził szkodę, można orzec nawiązkę do wysokości 1000 złotych.
Rodzic, który zaniedbuje swoje obowiązki wobec dziecka, nie odpowiada za czyny popełnione przez nie, lecz dopuszcza się odrębnego czynu zabronionego, polegającego na rażącym naruszeniu swoich obowiązków. Jego odpowiedzialność jest niezależna od ewentualnej odpowiedzialności samego nieletniego. Wskazać należy również, że nieletni to osoba, która w chwili czynu nie ukończyła 17 roku życia.
Zabronione zachowanie polega na dopuszczeniu, przez rażące czyli dające się łatwo stwierdzić, można powiedzieć ewidentne i wyraźne, naruszenie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej, do popełnienia przez nieletniego określonych czynów zabronionych, wskazujących jednocześnie na demoralizację nieletniego. Jako przykłady wskazać tutaj można m.in. niereagowanie przez rodzica na wagary, spożywanie alkoholu czy inne ewidentne przejawy demoralizacji nieletniego, jak również zaniedbywanie podstawowych obowiązków dotyczących opieki nad dziećmi, a także zachowanie aktywne polegające wprost na wpajaniu nieletniemu złych nawyków przez np. rozpijanie go czy zachęcanie do innych niewłaściwych sposobów postepowania.
Zachowanie polegające na dopuszczeniu do popełnienia czynu zabronionego będzie co do zasady polegać na zaniechaniu, czyli na nieprzeszkodzeniu popełnieniu przez nasze nieletnie potomstwo czynu zabronionego mimo istnienia takiej możliwości.
Za czyny zabronione, które może popełnić nieletni, uznaje się wszystkie czyny zabronione w polskim prawie pod groźbą kary o charakterze kryminalnym. Każdy taki czyn popełniony przez nieletniego może być zatem rezultatem rażącego naruszania obowiązków przez rodzica czy opiekuna. Jednak co bardzo istotne aby doszło do odpowiedzialności z tytułu omawianego wykroczenia, ustawodawca wymaga jeszcze, by popełniony czyn zabroniony wskazywał na demoralizację nieletniego. Wśród praktyków prawa wskazuje się na fakt, że demoralizacja jest pojęciem nieostrym i stosunkowo abstrakcyjnym. Co do zasady, w ślad za definicją słownikową oznacza ona odrzucenie obowiązujących norm moralnych, prowadzące do łamania prawa, rozwiązłości obyczajów. Najbardziej typowe jej przejawy to zwłaszcza dopuszczenie się czynu zabronionego, naruszanie zasad współżycia społecznego, uchylanie się od obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, używanie alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych, ich prekursorów, substancji psychoaktywnych, czy uprawianie nierządu.
Sprawcy czynu z art. 105 § 1 grozi grzywna w jej ustawowym wymiarze (od 20 do 5000 zł) lub nagana. Surowsza kara przewidziana jest za typ kwalifikowany z § 2 – w takim przypadku sprawca może też zostać ukarany karą ograniczenia wolności. A dodatkowo, jeśli w wyniku popełnienia przez nieletniego czynu zabronionego, doszło do wyrządzenia szkody możemy zostać zobowiązani przez sąd do zapłaty nawiązki w wysokości 1.000 zł.
