Co do zasady, prawie każda sprawa wniesiona do sądu z powództwa cywilnego łączy się z różnego rodzaju kosztami, które określone są w ustawie z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Fakt występowania wydatku pieniężnego związanego ze sprawą często jest przyczyną rezygnacji przez stronę dochodzenia swoich praw przed sądem.

Zwolnienie od kosztów sądowych, jak określa ustawa może być częściowe jak i całościowe. Strona, która jest zwolniona w części z opłat sądowych, udowadnia że jej stan rodzinny pozwala tylko na częściowe pokrycie kosztów sądowych. Podmiot zwolniony w całości od kosztów sądowych nie ponosi żadnych opłat związanych z procesem. Zwolnienie od kosztów sądowych występuje w dwóch rodzajach: ustawowe i na wniosek. Zwolnienie od kosztów sądowych ustawowe jest regulowane przez przepisy ustawy, gdzie niektóre podmioty np. Skarb Państwa są automatycznie zwalniane z opłat, bez dalszego dochodzenia w tym zakresie przez sąd. Natomiast zwolnienie od kosztów sądowych osoby fizycznej może nastąpić po złożeniu pisemnego wniosku, w którym będzie zawarte że nie ma ona możliwości ich poniesienia bez uszczerbku utrzymania dla siebie i rodziny. Czyli każda osoba po złożeniu wniosku i udowodnieniu złej sytuacji materialnej, może dochodzić możliwości o zwolnienie od kosztów sądowych. Podmiot powinien szczegółowo opisać swoją sytuację finansową, zakres przychodów, a także różnego rodzaju zobowiązania.

Należy wspomnieć o tym, iż zwolnienia od kosztów sądowych można domagać się przed rozpoczęciem sprawy w sądzie poprzez pisemny wniosek jak i także ustnie do protokołu w trakcie trwania rozprawy. We wniosku powinny być dołączone załączniki – dokumenty potwierdzające o stanie majątkowym rodziny np. zaświadczenie z pracy. Dany wniosek, podmiot powinien złożyć w biurze podawczym sądu, w którym będzie się toczyć postępowanie. Wnioskodawca powinien wpierw zapoznać się z treścią pouczenia dołączoną na początku wniosku, a także wypełnić we wniosku każdą pozycję. Jeśli dane pole nie dotyczy podmiotu, należy go przekreślić. Konieczny jest własnoręczny podpis wnioskodawcy na dokumencie.

 

W zależności od sytuacji może wystąpić okoliczność, gdzie sąd może mieć wątpliwości o realnym stanie finansowym wnioskodawcy. Wówczas sąd może zrobić dochodzenie w tej sprawie.

Każda osoba, która wnioskuje o zwolnienie od kosztów sądowych może również zawnioskować o pomoc udzieloną przez prawnika w danej sprawie. Osoba fizyczna ma prawo zawnioskować o pomoc adwokata lub radcy prawnego, jako ustanowienie bezpłatnej pomocy prawnej z urzędu. Taki wniosek należy złożyć w sądzie, w którym już trwa rozprawa lub przed jej rozpoczęciem. Jeśli wymaga tego sytuacja, że osoba fizyczna nie podsiada miejsca zamieszkania przynależącego do danego sądu, może zawnioskować w sądzie rejonowym odpowiadającym swojemu miejscu zamieszkania. Przepisy określają, iż strona może sama wybrać pełnomocnika. Należy wówczas na wniosku wypełnić i podać dane dotyczące konkretnego pełnomocnika z imienia i nazwiska. Istotną kwestią jest to, iż osoba składająca wniosek o bezpłatną pomoc prawną z urzędu musi dołączyć oświadczenie dotyczące dochodów, stanu rodzinnego i majątku. Dzięki temu, sąd będzie miał podstawę, aby zrozumieć że wnioskodawca nie jest w stanie ponieść kosztów dotyczących wynagrodzenia radcy prawnego, czy adwokata.

Jeśli natomiast sąd nie wyda zgody na zwolnienie od kosztów sądowych, wnioskodawca ma prawo złożyć zażalenie do sądu drugiej instancji.

 

 

Anna Rokita