Sytuacje konfliktowe, stanowią nierozłączny element relacji międzyludzkich, mogą być katalizatorem pozytywnych zachowań bądź czynnikiem hamującym we wspólnym funkcjonowaniu ludzi.
Wśród różnych rodzajów konfliktów , wyróżniają się sytuacje konfliktowe w rodzinie . Do najczęszczych z nich należą konflikty małżeńskie oraz międzypokoleniowe. W kontekście rodziny konflikty międzypokoleniowe będą się odnosić kolejno do rodziców, dzieci, dziadków czy pradziadków. Konflikty między pokoleniami najczęściej pojawiają się w sytuacjach wspólnego zamieszkania ze sobą osób z różnych generacji . Wzorcowym przykładem są tu konflikty między młodymi dorosłymi ,którzy jeszcze się nie wyprowadzili, a ich rodzicami. Do tego typu konfliktów zalicza się również między innymi spory między teściami a zięciem /synową , jak również między dziadkami i wnuczkami, w szczególności w sytuacjach wspólnego zamieszkiwania , opieki , spraw majątkowych czy spadkowych.
W znacznej części każdy konflikt w tym międzypokoleniowy można rozwiązać przez spokojną rozmowę ,którą przeprowadzają samodzielnie między sobą strony ,wypracowując wspólny kompromis we wzajemnych relacjach jak i co do zasad postępowania. Niestety w wielu przypadkach między członkami rodzinny następuje eskalacja emocji i brak chęci komunikacji między sobą w celu rozwiązania zaistniałego problemu. W konsekwencji dochodzi między nimi do długotrwałych i kosztownych procesów sądowych we wszystkich instancjach – przyczyniając się do dodatkowych stresów , a w rezultacie często do niezadowolenia z merytorycznych rozstrzygnięć dokonywanych przez Sąd. Należy zaznaczyć ,że pozytywne rozstrzygnięcie Sądu dla jednej ze stron nie powoduje automatycznie wygaśnięcie zaistniałego konfliktu, a wręcz przeciwnie nierzadko jest to powód do kolejnych sporów i nieporozumień między członkami rodziny.
W ramach konfliktów międzypokoleniowych zalicza się również relacje międzyludzkie w oświacie . Dość często pojawia się konflikt w relacjach uczeń-nauczyciel czy nauczyciel –rodzice. W następstwie czego następuje pogorszenie się wzajemnych stosunków miedzy nauczycielem , rodzicami i szkołą.
W celu uniknięcia takich konfliktów i sporów między stronami wprowadzono instytucję mediacji . Jest to popularna forma rozwiązywania problemów w USA i w krajach Europy Zachodniej. W Polsce instytucja ta została wprowadzona do ustawodawstwa w 2005r i jest uregulowana w art.183 i nast. kodeksu postępowania cywilnego. Mediacje są uznanym sposobem rozwiązywania konfliktów, a rozwiązywanie sporów na drodze mediacji pozwala dochodzić do porozumienia w oparciu o koncentrację na potrzebach stron i dążeniu do rozwiązania konfliktu. Przystąpienie do sporu między dziećmi a rodzicami/dziadkami- osoby trzeciej w postaci mediatora ,zwiększa szansę na wypracowanie wspólnego zgodnego stanowiska, z którego każda ze stron mogłaby być zadowolona.
Poniżej przedstawiamy elementy mediacji zarówno pod kątem funkcjonalnym jak i jego usytuowania w polskim systemie prawnym.
Mediacja charakteryzuje się:
1.brakiem formalizmu – posiedzenia mediacyjne odbywają się poza Sądem w atmosferze poufności i poszanowania
2.Nie wyklucza drogi sądowej- w razie braku wypracowanego porozumienia nie eliminuje możliwość dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej
3.szybkość procesu mediacji- możliwość szybkiego zakończenia sporu , bez konieczności udziału w procesie sądowym. Z reguły mediacja trwa w zależności od wagi problemu od 1 do 3 miesięcy , z możliwością jej przedłużenia na wniosek tron.
4. niskie koszty zawarcia ugody przed mediatorem w porównaniu do ponoszonych opłat i wydatków w procesie sądowym.
- W przypadku gdy sprawa jest już w sądzie, a strony zawrą ugodę przed mediatorem, po zatwierdzeniu tej ugody przez sąd nastąpi zwrot 75% wysokości uiszczonej opłaty sądowej.
-W postępowaniu mediacyjnym ze skierowania sądu, w sporach niemajątkowych oraz w sporach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, wynagrodzenie mediatora wynosi 150 zł za pierwsze posiedzenie mediacyjne, a za każde kolejne - 100 zł (łącznie nie więcej niż 450 zł). Jeśli postępowanie dotyczy praw majątkowych, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu (nie mniej niż 150 zł i nie więcej niż 2000 zł za całość postępowania mediacyjnego).
Przy czym jeśli strony nie umówią się co do sposobu, w jaki będą pokrywać koszty mediacji, z reguły ponoszą je po połowie. (tzn. że strony są wspólnie odpowiedzialne za wynagrodzenie mediatora).
5. zadowolenie stron- z uwagi na to ,że same przyczyniły się do rozwiązania problemu. W mediacji nie ma wygranych i przegranych , bowiem wygrywają obie przedmiotu sporu . Wynikiem mediacji jest porozumienie stron spisane w formie protokołu ugody. Ponadto należy podkreślić przy rozwiązaniu konfliktu międzypokoleniowego że:
- utrzymana zostanie relacja rodzice-dziecko, dziadkowie-wnuk itp.
- zachowana zostanie ochrona dziecka przed uwikłaniem w konflikt dorosłych
Rodzaje Mediacji
Wyróżniamy ze względu na zachowanie stron dwa rodzaje mediacji:
1.Pozasądowa- kiedy jedna ze stron konfliktu nie wnosi swojego żądania do Sądu ( nie wszczyna postępowania sądowego) ale udaje się bezpośrednio do mediatora. Ugoda zawarta przez strony przed mediatorem wymaga zatwierdzenia przez sąd, by mogła uzyskać moc prawną ugody sądowej, tj. by mogła wywołać takie same skutki , jak w przypadku , gdyby strony zawarły ugodę przed sądem. W tym celu niezbędnym jest złożenie przez stronę wniosku o zatwierdzenie ,bowiem sąd z urzędu nie może zatwierdzić ugody. Wniosek o zatwierdzenie ugody , strony mogą złożyć wspólnie lub każda z nich oddzielnie. Często wniosek ten przy akceptacji stron sporządza mediator i wraz z protokołem z przeprowadzonej mediacji i samą ugodą składa bezpośrednio do Sądu.
Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji (np. dotyczy alimentów lub innych zobowiązań pieniężnych) , sąd zatwierdza ją przez nadania klauzuli wykonalności .W pozostałych przypadkach sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym. O terminie posiedzenia niejawnego sąd nie zawiadamia stron , doręcza im jedynie odpis wydanego na takim posiedzeniu orzeczenia.
Jeżeli sąd odmówił zatwierdzenia ugody, albo zatwierdzi ją częściowo ,a strony nie są zadowolone z takiego rozstrzygnięcia mogą wnieść w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia zażalenie do sądu wyższej instancji.
Często jednak, strony nie występują o zatwierdzenie ugody , same pilnując i realizując wypracowane przez nich postanowienia porozumienia.
2.Sądowa – następuje wtedy kiedy strona wniosła już pozew (wniosek) do Sądu przed wyznaczeniem rozprawy , lub następuje to w trakcie postępowania sądowego .
Ten rodzaj mediacji może być wszczęty :
-na wniosek każdej ze stron sporu sądowego zgłoszony do Sądu przed wyznaczeniem pierwszego terminu rozprawy lub w trakcie odbywającego się posiedzenia sądowego z udziałem stron
- z inicjatywy Sądu –kiedy uzna że istnieje możliwość ugodowego rozwiązania sporu
Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron .
Mediacji nie prowadzi się, gdy sąd wydał postanowienie o skierowaniu stron do mediacji, a strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację. Jest to zgodne z jedną z podstawowych zasad mediacji, jaką jest dobrowolność mediacji.
OMÓWILIŚMY W SKRÓCIE CECHY MEDIACJI , ICH RODZAJE JAK I ICH ISTOTNĄ ROLĘ W ROZWIĄZANIU KONFLIKTÓW. DLATEGO TEŻ W PRZYPADKU ZAISTNIENIA KONFLIKTU NA LINII DZIECKO-RODZICE CZY WNUK –DZIADKOWIE WARTO UDAĆ SIĘ DO MEDIATORA. W SZCZEGÓLNOŚCI ,ŻE W TRAKCIE MEDIACJI , MEDIATOR MOŻE SPOTKAĆ SIĘ RÓWNIEŻ Z KAŻDĄ ZE STRON SPORU ODDZIELNIE , JAK I TO ŻE STRONA MOŻE UCZESTNICZYĆ W WRAZ Z OSOBĄ TOWARZYSZĄCĄ NP. PEŁNOMOCNIKIEM (RADCĄ PRAWNYM ,ADWOKATEM) LUB INNYM CZŁONKIEM RODZINY.
Wśród osób ,które mają konflikt z innym członkiem rodziny , ta forma rozwiązania zaistniałego problemu jest z reguły pomijana , błędnie sądząc ,że tylko rozstrzygnięcie Sądu zakończy konflikt , co jak przedstawiono w niniejszym artykule nie zawsze kończy spór, a jest tak ,że nieraz sam Sąd kieruje strony do mediacji. Dlatego tez tak ważne jest aby strona już na etapie przedsądowym , przed wniesieniem pozwu zdecydowała się na mediację pozasądową.
Ponadto forma spotkań mediacyjnych jest wygodniejsza, nie odbywa się na sali sądowej ,lecz w atmosferze spokoju w biurze mediatora , co ma znaczenia dla stron , a w szczególności dla osób starszych.
Mediatora możemy znaleźć udając się do organizacji społecznych i zawodowych , których przedmiotem działalności jest mediacja ( w tym Okręgowe Izby Radców Prawnych i Okręgowe Izby Adwokackie) .Prowadzą one listy stałych mediatorów oraz ośrodki mediacyjne. Ośrodki mediacyjne przekazują listy stałych mediatorów prezesowi sądu okręgowego , który ma obowiązek udostępnienia tych list wszystkim zainteresowanym.
Zadanie jest finansowane z budżetu państwa.