Podziału majątku wspólnego małżonków można dokonać dopiero po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej. Następuje to na mocy aktu notarialnego - wprowadzenia do małżeństwa ustroju rozdzielności majątkowej, orzeczenia sądu o ustanowieniu rozdzielności majątkowej, orzeczenia separacji lub rozwiązania małżeństwa poprzez rozwód.
Po wygaśnięciu pomiędzy małżonkami wspólności majątkowej małżeńskiej, nadal pozostają oni współwłaścicielami poszczególnych składników wspólnego majątku. Aby każdy z obecnych lub byłych małżonków stał się właścicielem konkretnych składników tego majątku, musi on zostać podzielony. Jeśli małżonkowie dojdą do porozumienia w sprawie podziału majątku wspólnego mogą tego dokonać w formie umowy, przy czym jeśli w skład podziału wchodzi nieruchomość, wymagana jest forma aktu notarialnego.
Jeśli małżonkowie nie są w stanie osiągnąć porozumienia w sprawie sposobu podziału majątku wspólnego pozostaje im podział w sądzie. Właściwym będzie wydział cywilny sądu rejonowego miejsca położenia majątku. Wniosek o podział majątku wspólnego podlega opłacie stałej w wysokości 1.000 zł, w przypadku gdy wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku, opłata stała wynosi 300 zł.
Wniosek o podział majątku powinien zawierać wyszczególnienie składników majątku podlegających podziałowi i określenie ich wartości. Do wniosku należy dołączyć dowody świadczące o własności danego składnika majątku (odpis z ksiąg wieczystych nieruchomości, umowę kupna-sprzedaży pojazdu wraz z dowodem rejestracyjnym), oraz dokument poświadczający ustanie wspólności ustawowej małżeńskiej między stronami (prawomocny wyrok rozwodowy/o separacji/o rozdzielności majątkowej lub umowę o rozdzielności majątkowej).
W toku postępowania sądowego to Sąd ostatecznie ustala skład i wartość majątku podlegającego podziałowi. Co do zasady majątek wspólny dzieli się równo na oboje małżonków. Każdy z małżonków może domagać się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, ale tylko w sytuacji zaistnienia ważnych powodów ku temu i przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu.
Sądowy podział majątku wspólnego może nastąpić przez:
- fizyczny podział rzeczy - dotyczy głównie nieruchomości, o ile istnieje techniczna i prawna możliwość wyodrębnienia w jednym domu dwóch odrębnych lokali
- przyznanie rzeczy jednemu z małżonków na wyłączną własność z jednoczesnym obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego małżonka
- sprzedaż rzeczy i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży.