Zdarza się, że w małżeństwie urodzi się dziecko, którego ojcem nie jest mąż matki. Jednak z samego faktu, że dziecko urodziło się w małżeństwie, mąż matki będzie uznawany za ojca dziecka. Dzieje się tak w związku z domniemaniami wynikającymi z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.). Postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa prowadzi do usunięcia sprzeczności pomiędzy ojcostwem prawnym a ojcostwem biologicznym.
Zgodnie z art. 62 k.r.o. [Domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa] § 1. jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.
- 2.
Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki.
- 3.
Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Jeżeli więc w małżeństwie urodzi się dziecko, którego ojcem nie jest mąż matki, to żeby to wykazać należy wystąpić z pozwem skierowanym do wydziału rodzinnego właściwego sądu rejonowego, o zaprzeczenie ojcostwa. Zgodnie z art. 67 k.r.o. zaprzeczenie ojcostwa następuje przez wykazanie, że mąż matki nie jest ojcem dziecka.
Należy pamiętać, że z powództwem tym można wystąpić przy zachowaniu 1- rocznego terminu. Z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa może wystąpić mąż matki, matka lub dziecko.
I tak zgodnie z art. 63 k.r.o. [zaprzeczenie ojcostwa przez męża matki]
Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Mąż matki powinien wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a jeżeli matka nie żyje - przeciwko dziecku (art. 66 k.r.o).
Zgodnie z art. 69 k.r.o. [legitymacja czynna matki]
- 1.
Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziała się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
- 2.
Matka powinna wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko mężowi i dziecku, a jeżeli mąż nie żyje - przeciwko dziecku.
Art. 70. [Legitymacja czynna dziecka]
- 1.
Dziecko po osiągnięciu pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od męża swojej matki. Jeżeli dziecko dowiedziało się o tej okoliczności przed dniem osiągnięcia pełnoletności, termin do wytoczenia powództwa biegnie od dnia osiągnięcia pełnoletności.
- 2.
Dziecko powinno wytoczyć powództwo przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje - przeciwko jej mężowi. Jeżeli mąż matki nie żyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.
Należy pamiętać, że po upływie wskazanego wyżej rocznego terminu z powództwem tym może wystąpić prokurator. Nawet jeżeli prokurator nie występuje z pozwem należy pamiętać o przygotowaniu dla niego odpisu pozwu (na podstawie art.457 k.p.c.).
W procesie o zaprzeczenie ojcostwa chodzi o wykazanie że mąż nie jest ojcem dziecka, a nie o ustalenie ojcostwa. Natomiast faktyczny ojciec dziecko, może w sprawie występować jako świadek.
Strona wnosząca pozew zobowiązana jest do udowodnienia podnoszonych przez siebie okoliczności, więc to na powodzie o spoczywa obowiązek udowodnienia swoich twierdzeń. W sprawie mogą być zgłoszone dowody np. z zeznań świadków, dokumenty, opinie biegłych, oględziny, grupowe badanie krwi, badania DNA, badania antropologiczne, taśmy dźwiękowe, zapisy utrwalające obrazy. Mogą ponadto wchodzić w grę jeszcze inne środki dowodowe, jeśli sąd uzna ich przydatność do wyjaśnienia sprawy.
W przypadku obalenia domniemania ojcostwa męża matki sporządza się nowy akt urodzenia, jeżeli sąd opiekuńczy tak postanowi (art. 67 ust. 1 p.a.s.c.). Jeżeli sąd nie postanowił o sporządzeniu nowego aktu urodzenia, do aktu urodzenia dołącza się wzmiankę dodatkową w zakresie danych wynikających z orzeczenia sądu (art. 67 ust. 3 p.a.s.c.)
Z uwagi na charakter powództwa o zaprzeczenie ojcostwa w sprawie nie jest dopuszczalne zabezpieczenie powództwa, nie jest dopuszczalne również zawarcie ugody.
Opłata od pozwu to 200 zł (art. 27 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).