W dniu 15 listopada 2023 r. weszły w życie istotne zmiany w obowiązujących przepisach prawa spadkowego. W niniejszym artykule przedstawiono kilka z najważniejszych zmian dotyczących sytuacji dość często pojawiających się w praktyce.
W wyniku wprowadzonej nowelizacji uproszczono procedurę odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci. W przypadku odrzucenia spadku przez spadkobiercę, który ma dzieci, spadek przechodzi w dalszej kolejności na zstępnych ( dzieci tego rodzica ). Aby małoletnie dziecko nie otrzymało zadłużonego spadku bezwzględnie konieczne było uzyskanie zgody sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. W praktyce dość często zdarzało się, że zanim uzyskano taką zgodę lub nawet mimo jej uzyskania od Sądu, upłynął już 6 miesięczny termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Nowelizacja przepisów wchodząca w życie od 15.11.2023 r. powoduje, że procedura ta staje się prostsza. Wystarczy, że rodzic złoży przed notariuszem lub w sądzie oświadczenie, ale już bez uprzedniej zgody sądu opiekuńczego. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 101§ 4 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jeżeli dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica, to czynność polegająca na odrzuceniu spadku w imieniu dziecka przez rodzica, któremu w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, gdy jest dokonywana za zgodą drugiego z rodziców, któremu również w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, albo gdy jest dokonywana wspólnie, nie wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego albo w przypadkach wskazanych w art. 640 ¹ ustawy z dnia 17.06. 1964 r. kodeks postępowania cywilnego, sądu spadku – jeżeli spadek odrzucają inni zstępni rodziców tego dziecka.
Zgodnie z powyższym w sytuacji gdy dziecko zostało powołane do spadku na skutek wcześniejszego odrzucenia spadku przez innego rodzica, a drugi rodzic wyrazi zgodę na dokonanie przedmiotowej czynności wystarczy, że rodzic złoży oświadczenie przez notariuszem lub w sądzie bez uprzedniej zgody sądu opiekuńczego.
Nadal jednak są sytuacje, w których konieczne będzie uzyskanie zgody sądu np. gdy dziecko jest powołane do dziedziczenia w pierwszej kolejności po jednym z rodziców. Poza tym zgoda sądu opiekuńczego lub sądu spadku będzie wymagana gdy drugi rodzic, któremu przysługuje władza rodzicielska nie wyraża zgody na czynności.
Inną istotną zmianą w prawie spadkowym jest uregulowanie kwestii zachowania 6 miesięcznego terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W dalszym ciągu termin ten wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jednakże od teraz do zachowania powyższego terminu, wystarczające będzie złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Powyższa zasada odnosić się będzie również do zachowania terminu na złożenie wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia. Istotna będzie bowiem data złożenia wniosku, a nie data przyjęcia przez sąd takiego oświadczenia.
Ponadto jeżeli złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zezwolenia sądu, bieg terminu do złożenia oświadczenia ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie. Należy mieć na uwadze, iż jeśli termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku albo o uchyleniu się od skutków prawnych tego oświadczenia nie upłynął przed dniem 15.11.2023 roku zastosowanie będą miały już powyższe zasady.
