Założeniem leżącym u podstaw stworzenia systemu nieodpłatnej pomocy prawnej było uruchomienie mechanizmu pomocy prawnej  osobom, które  nie są w stanie ponieść  kosztów  takiej pomocy w prywatnych  kancelariach radców prawnych  czy adwokatów.

    Do niedawna z możliwości korzystania z nieopłatnej pomocy prawnej wyłączone były sprawy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem spraw związanych z  przygotowaniem do rozpoczęcia takiej działalności. Obowiązujące od dnia 16 maja 2020 r. w  przepisy rozszerzyły nieodpłatną pomoc prawną na przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniających innych osób  w ciągu ostatniego roku. To istotna pomoc, bo samozatrudnieni to  bardzo liczna grupa przedsiębiorców - ponad 1,65 miliona osób. Rozszerzenie tej pomocy na osoby samozatrudnione jest związane z pandemią COVID-19 i jej skutkami dla najmniejszych firm w naszym kraju. Pogorszenie się sytuacji gospodarczej w czasie epidemii wiąże się z pojawieniem nowych problemów do  rozwiązania  dla wielu  przedsiębiorców. Niestety, często zmuszeni byli w ostatnim czasie do  zawieszenia  lub nawet zakończenia dotychczasowej  działalności. W obliczu nowej, niespotykanej  dotychczas sytuacji, pomoc prawna jest im niezwykle  potrzebna, szczególnie dla  osobów samozatrudnionych, którzy  nie mają  środków na opłacenie profesjonalnego doradcy. Porady  uzyskane  w punktach NPP i NPO   pomogą  takim przedsiębiorcom podjąć właściwe decyzje, w tym trudnym okresie i – być może – ocali prowadzone przez nich firmy.

    W czasie stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo wprowadzenia stanu nadzwyczajnego udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa może odbywać się na odległość. Nie jest też wymagane  w przypadku porad zdalnych – ze względu na bezpieczeństwo – złożenie oświadczenia, że nie jest sięw stanie ponieść kosztów.

 

    W przypadku porady stacjonarnej, warunkiem  skorzystania z pomocy w punkcie NPP lub NPO  dla  osoby uprawnionej, przed uzyskaniem pomocy jest złożenie  pisemnego  oświadczenia, że nie jest się w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Osoba korzystająca z nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej dodatkowo składa oświadczenie o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku. Wzór wskazanego oświadczenia, zgodnie z art. 4 ust. 6 stanowi załącznik do Ustawy, przed udzieleniem porady  jest  udostępniany   na miejscu w punkcie. Należy tutaj podkreślić, że  prawdziwość oświadczenia nie  jest weryfikowana  w oparciu o jakikolwiek  dokument  zaświadczający o stanie majątkowym osoby ubiegającej się o uzyskanie nieodpłatnej pomocy.  Celem  takiego  rozwiązania prawnego  jest  udzielenie  jak największej liczy porad  osobom potrzebującym.

    Ważne jest również, że ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej w żaden sposób nie ogranicza ilości porad udzielonych temu samemu uprawnionemu  w tej samej sprawie. Ustawodawca nie przewiduje jakichkolwiek ograniczeń ilościowych ani terytorialnych. Uprawniony  może skorzystać  z każdego  punktu NPP lub  NPO  na terenie kraju, niezależnie od miejsca zamieszkania, może  konsultować  się w tej samej sprawie z różnymi doradcami, w różnych  punktach. W praktyce oznacza to  weryfikację przez uprawnionych,  udzielonych porad w wielu punktach, w których udzielana jest nieodpłatna pomoc prawna . 

  Podnoszone są  głosy, że  poszerzenie katalogu osób uprawnionych do korzystania z nieodpłatnej pomocy  o osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą – choć wprowadzane za pomocą specustawy, w związku z epidemią COVID-19 – ma być rozwiązaniem docelowym i być  może obowiązywać będzie  także po odwołaniu stanu epidemii i zagrożenia epidemicznego.