W ramach punktów nieodpłatnych porad prawnych i punktów nieodpłatnych porad obywatelskich można skorzystać z nieodpłatnej mediacji. Wyłącznie osoba inicjująca musi złożyć pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej.
Taka mediacja, oprócz kilku kwestii technicznych, nie różni się od „zwykłej” mediacji. Nieodpłatna mediacja nie obejmuje spraw, gdzie m. in.: sąd wydał już postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji lub zachodzi uzasadnione podejrzenie, że w relacji stron występuje przemoc. Jeżeli zgłaszamy się po poradę i już w tym momencie wiemy, że chcemy przeprowadzenia mediacji z naszym udziałem – warto od tej informacji zacząć rozmowę z doradcą. Zdarza się, że prawnicy i doradcy udzielający porad, pełnią również funkcję mediatorów.
Przepisy wskazują, że nie może być mediatorem w danej sprawie osoba, która wcześniej udzielała porady prawnej lub obywatelskiej którejkolwiek ze stron. Jeżeli pomysł mediacji pojawi się już w trakcie porady – prawnik / doradca jej udzielający, będzie wykluczony z możliwości przeprowadzenia mediacji. W punkcie porad uzyskamy pomoc w napisaniu wniosku o przeprowadzenie mediacji. Jest to ważny dokument. To z niego wynikają takie okoliczności jak: kto ma być uczestnikiem mediacji oraz czego ma ona dotyczyć. Następnie, wniosek o przeprowadzenie mediacji powinniśmy doręczyć drugiej stronie ( polecam: pocztowy dowód odbioru – tzw. „żółta karteczka” lub odręczna adnotacja drugiej strony na naszym wniosku „otrzymałem kopię wniosku, data, podpis”).
Wszczęcie mediacji następuje, co do zasady, z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie. Po wpłynięciu wniosku mediator kontaktuje się ze stronami, informuje o mediacji, a także pyta o chęć wzięcia w niej udziału. Mediacja jest zawsze dobrowolna. Po uzyskaniu zgody na mediację, mediator ustala termin mediacji w godzinach pracy punktu porad.
Takich spotkań może być kilka, w zależności od potrzeby. Dla mediatora nie ma znaczenia, która osoba wnosiła o przeprowadzenie mediacji, ponieważ wszystkie strony musi traktować w równy, taki sam, sposób. Jeśli mediacja zakończy się zawarciem ugody – istnieje możliwość wnoszenia do Sądu o jej zatwierdzenie.