Często Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej rozpoznając wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną np. matką/ojcem niezdolną do samodzielnej egzystencji - powołują się na art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych który stanowi, że:
"Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:
1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia."
- i w konsekwencji odmawiają przyznania w/w świadczenia uzasadniając to tym, że ustalono, że niepełnosprawność w stopniu znacznym u osoby wymagającej opieki występuje od niedawna, tj. np. od 80 roku życia osoby która wymaga opieki.
Niemalże zawsze w uzasadnieniu decyzji znajduje się stwierdzenie, że mając na uwadze w/w przepis: "zdaniem organu - w aktualnym stanie prawnym nie została spełnione przesłanki określone w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych do przyznania wnioskowanego świadczenia."
Nasuwa się pytanie - czy decyzje oparte wyłącznie na w/w podstawie są prawidłowe? Jeśli spełniamy inne przesłanki wynikające z ustawy, a podstawą odmowy jest tylko w/w przyczyna (data wystąpienia niepełnosprawności) to odpowiedź jest prosta - NIE.
Data powstania niepełnosprawności u osoby wymagającej opieki i posiadającej orzeczenie
o niezdolności do samodzielnej egzystencji nie powinna mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na fakt, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13) orzekł, że: art. 17 ust. 1b u.ś.r. w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
Skutkiem tego orzeczenia jest stwierdzenie niekonstytucyjności art. 17 ust. 1b ustawy
w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, i to począwszy od dnia ogłoszenia wyroku.
Jak wskazuje orzecznictwo - "Organy rozpoznając wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego złożony przez opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej mają obowiązek zbadać, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania tego świadczenia określone w art. 17 ustawy, to jest z wyłączeniem tej części tego przepisu, która z dniem 23 października 2014 r. została przez Trybunał Konstytucyjny ostatecznie uznana za niekonstytucyjną." - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 8 lipca 2021 r. sygn. III SA/Gd 430/21.
Warto także przywołać Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 4 listopada 2021 r. III SA/Gd 670/21. Zgodnie z nim: "Wynikająca z art. 17 ust. 1b u.ś.r. przesłanka w postaci daty powstania niepełnosprawności matki skarżącej nie może być podstawą do odmowy wnioskowanego świadczenia."
Zatem gdy organ wyda decyzję odmowną a za podstawę odmowy wskaże wyłącznie w/w okoliczności, to należy sporządzić odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Termin i sposób wniesienia odwołania zawsze jest podany w pouczeniu decyzji.