Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku jest pismem inicjującym wszczęcie postępowania spadkowego po zmarłym. Wniosek ten ma na celu ustalenie tego, kto jest spadkobiercą zmarłego, w jakiej części i w jaki sposób dziedziczy spadek (wprost, z dobrodziejstwem inwentarza).

Należy pamiętać, że można również odrzucić spadek. Ustawodawca w art. 1015 Kodeksu cywilnego wskazał, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, a brak oświadczenia spadkobiercy w terminie j/w jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć każda osoba, która ma w tym interes prawny. Powyższe oznacza, że z takim wnioskiem mogą wystąpić oprócz spadkobierców także np. wierzyciele spadkodawcy. Wniosek o stwierdzenia nabycia spadku musi zawierać dane identyfikujące spadkodawcę, ze wskazaniem daty jego śmierci oraz ostatniego miejsca zwykłego pobytu, dane osób wchodzących w krąg spadkobierców po zmarłym. Należy również wyjaśnić na czym polega interes prawny wnioskodawcy we wszczęciu postępowania. Ponadto wniosek musi spełniać wszystkie wymogi, jakie przepisy proceduralne stawiają pismom procesowym – vide: art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wnosi się na piśmie do sądu spadku, którym jest Sąd Rejonowy ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. W przypadku braków formalnych wniosku, wnioskodawca zostanie wezwany do ich uzupełnienia pod rygorem zwrotu pisma. Warto pamiętać, że wniesienie wniosku wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej w kwocie 100 zł oraz opłaty na Rejestr spadkowy – 5 zł.

Jeżeli wnioskodawcy nie stać na opłacenie w/w kosztów ma prawo złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych do którego należy dołączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Sąd rozpatrzy wniosek, gdzie zwolni wnioskodawcę z ponoszenia kosztów w całości lub w części bądź też oddali wniosek. Przy nieuwzględnieniu bądź też częściowym uwzględnieniu w/w wniosku o zwolnienie z kosztów należy uiścić brakującą opłatę aby nadać dalszy bieg sprawie sądowej. Po przeprowadzonym postępowaniu, Sąd wydaje orzeczenie kończące, w postaci postanowienia o stwierdzeniu nabyciu spadku.

Dokument ten potwierdza tytuł dziedziczenia po zmarłym wymienionych w nim osób. Jeżeli którykolwiek uczestnik nie zgadza się z postanowieniem ma prawo wnieść wniosek o sporządzenie uzasadnienia na piśmie i jego doręczenie wraz z postanowieniem, który należy opłacić w kwocie 100 zł. Przy spełnieniu warunków formalnych Sąd zobligowany jest do sporządzenia i przesłania wnioskowanych dokumentów j/w co otworzy drogę do zaskarżenia kwestionowanego postanowienia.