Częstokroć w mojej praktyce prawniczej spotykam się z pytaniem ze strony beneficjentów nieodpłatnej pomocy prawnej czy uznanie winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego ma jakiekolwiek znaczenie dla roszczeń w sprawie o podział majątku wspólnego po rozwodzie? Na tak postawione pytanie można udzielić tylko jednej odpowiedzi a mianowicie: wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego stron w postępowaniu w sprawie o rozwód nie ma żadnego znaczenia prawnego dla przyszłych roszczeń między małżonkami w sprawie o podział majątku wspólnego. Panujące niesłusznie przeświadczenie, że orzeczenie o winie przekłada się na sposób podziału majątku wspólnego stron jest najczęściej popełnianym lapsusem myślowym stron rozwodzących się.
Orzekanie o widzie w rozkładzie pożycia małżeńskiego to jedna z najważniejszych kwestii do rozstrzygnięcia przez sąd w sprawie o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że małżonkowie zgodnie wniosą o odstąpienie od orzekania o winie w rozkładzie pożycia, wówczas rozwód nastąpi bez orzekania o winie. Orzekanie o winie następuje na wniosek stron postępowania, co obliguje wówczas sąd o wydanie rozstrzygnięcia, który z małżonków jest odpowiedzialny za trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego tj. doprowadzenie do zerwania więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej. Oznacza to w praktyce, że sąd musi pochylić się nad wydaniem oceny czy, który z małżonków naruszył obowiązki małżeńskie, przy czym chodzi tu nie tylko o obowiązki rozumiane w wymiarze moralnym ale przede wszystkim obowiązki wprost wynikające z przepisów kodeksu rodzinnego opiekuńczego. Zgodnie bowiem z art. 23 k.r.o. Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.
Postępowanie w sprawie o podział majątku wspólnego jest postępowaniem całkowicie niezależnym i odrębnym od postępowania w sprawie o rozwód. O ile w sprawie o rozwód postępowanie dowodowe ma przede wszystkim na celu ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia, jak również okoliczności dotyczących dzieci stron i ich sytuacji, a w razie uznania powództwa – także przyczyn, które skłoniły do tego stronę pozwaną (art. 441 k.p.c.) o tyle w sprawie o podział majątku wspólnego sąd dokonuje ustalenia składników i wartości majątku wspólnego jak również o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. W sprawie o podział majątku wspólnego sąd nie bada ponownie kwestii winy skupiając swoją uwagę tylko i wyłącznie na ustaleniu składników majątku wspólnego dążąc do sprawiedliwego podziału tego majątku po rozwodzie a kwestia winy w rozkładzie pożycia nie ma żadnego wpływu na sposób podziału majątku wspólnego. Z powyższych względów nawet najbardziej nielojalni i nieuczciwie postępujący małżonkowie wciąż zachowują swoje prawo to co najmniej połowy majątku dorobkowego małżonków.
