Przepis ten otwiera drogę do sanacji konstytucyjności sytuacji prawnych, w których zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy o FUS wywołało konsekwencje zakwestionowane przez Trybunał. W niniejszej sprawie prawo sanacji konstytucyjności mogło być zrealizowane w dwojakim trybie. Postępowania zakończone wydaniem wyroku przez sądy pracy i ubezpieczeń społecznych mogły być wznowione na podstawie art. 401¹ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1360, ze zm.). Natomiast osobom, które nie odwołały się od decyzji wydanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przysługiwało wznowienie postępowania na podstawie art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096, ze zm.) w związku z art. 124 ustawy o FUS. Wznowienie w tym kontekście oznacza prawo do skorzystania ze środków proceduralnych zmierzających do wydania w zakończonej sprawie nowego rozstrzygnięcia, opartego na stanie prawnym ukształtowanym po wejściu w życie orzeczenia Trybunału.

Niestety samo życie pokazało, że absolutnie sytuacja kobiet urodzonych w 1953 r. nie jest jednolita. Przede wszystkim znacznej części kobiet odmówiono wznowienia postępowania powołując się na art. 146 § 1 Kpa, w myśl którego nie jest to możliwe uchylenie decyzji, jeśli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat, a więc prawa do wznowienia postępowania zostały pozbawione kobiety, które złożyły wniosek przed 2014 r. Drugą część osób stanowiły kobiety, które pobierały emeryturę na podstawie przepisów innych niż art. 46 - art. 50, art. 50a, art. 50e, art. 184 przedmiotowej ustawy oraz art. 88 Karty Nauczyciela. Wyrok TK obejmował swoim zakresem jedynie art. 46 ustawy emerytalnej i wyłącznie tego artykułu dotyczyło stwierdzenie niekonstytucyjności. Skutkiem powyższego było pozbawienie prawa do wznowienia postępowania bardzo licznej części kobiet.

 

Aktualnie większość kobiet, którym ZUS odmówił wznowienia postępowania lub ponownego przeliczenia emerytury odwołują się do sądów pracy i ubezpieczeń społecznych. Większość sądów stara się odraczać sprawy, natomiast jeżeli dochodzi do wydania wyroku to niestety sądy nie mają innego wyjścia niż oddalenie odwołania, lecz jednocześnie w punkcie 2. nakazują ZUS potraktować wniosek ubezpieczonej jako wniosek o przeliczenie emerytury na podstawie art. 114 ustawy o FUS. Zdarzają się również wyjątkowo wyroki sądów, w których sąd zmienia decyzję ZUS i przelicza emeryturę bez pomniejszania jej wysokości o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur przyznanych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, jak choćby Sąd Okręgowy w Łomży w wyroku z dnia 25 czerwca 2019 r., sygn. akt III U 203/19.

Odraczanie lub zawieszanie spraw przez sądy ma kluczowe znaczenie dla kobiet z rocznika 53’, gdyż 15 lipca 2019 r. wpłynął do sejmu Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (druk nr 3720), mający na celu naprawę powyższej sytuacji. Niestety Sejm poprzedniej kadencji nie zajął się tym projektem. W dniu 9 października 2019 r. zostały wydane przez Biuro Analiz Sejmowych pozytywne opinie co do projektu ustawy. Wobec tego należy jedynie mieć nadzieję, że ustawodawca jak najszybciej naprawi powyższą lukę w przepisach i zagwarantuje emerytkom urodzonym w 1953 r. równe traktowanie.

 

r. pr. Michał Złotnicki