Do jednym z obowiązków pracownika samorządowego należy stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych, co wynika wprost z art. 24 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 530 – dalej „u.p.s.”). Z kolei przepisy art. 29 u.p.s. określają zasady podnoszenia umiejętności i kwalifikacji zawodowych wskazując, że pracownicy samorządowi uczestniczą w różnych formach podnoszenia wiedzy i kwalifikacji zawodowych (§ 1), a w planach finansowych jednostek, o których mowa w art. 2, przewiduje się środki finansowe na podnoszenie wiedzy i kwalifikacji zawodowych (§ 2). Szczegółowe uregulowania w tym zakresie można jednak znaleźć dopiero w art. 1031–1036 k.p., które stosownie do art. 43 § 1 u.p.s. mają odpowiednie zastosowanie do spraw nieuregulowanych w ustawie o pracownikach samorządowych.
Wobec powyższego, w pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że stosownie do art. 1031 § 1 k.p. przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. W obu przypadkach (inicjatywa pracodawcy lub jego zgoda) opieramy się na porozumieniu (niekiedy nawet dorozumianym) pracodawcy i pracownika.
Niewątpliwie zatem, podjęcie się uczestnictwa w prowadzonym przez Instytut Psychologii Zdrowia szkoleniu dla osób pracujących z osobami uzależnionymi i członkami ich rodzin, wpisuję się w kategorię podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika pomocy społecznej, którym bezsprzecznie jest Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kęsowie, w rozumieniu w/w przepisu. Wobec powyższego, w przypadku realizacji tego uczestnictwa za zgodą pracodawcy lub z jego inicjatywy, wiąże się z koniecznością realizacji na jego rzecz świadczeń przewidzianych przepisem art. 1031 § 2 k.p., który wskazuję, że pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługuje 1) urlop szkoleniowy oraz 2) zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Jednocześnie, zgodnie z art. 1031 §
- 3 k.p., za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Ponadto, art. 1032 § 1 k.p., reguluje, iż w sytuacji, gdy podnoszenie kwalifikacji zawodowych związane jest z przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie lub egzaminu zawodowego, urlop szkoleniowy, o którym mowa w art. 1031 § 2 pkt 1, przysługuje dla pracownika w wymiarze 6 dni, i jest on udzielany w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, czym stanowi
art. 1032 § 2 k.p
. Należy zatem w/w świadczenia scharakteryzować w kategorii świadczeń, których udzielenia pracodawca względem pracownika ponoszącego kwalifikacje zawodowe jest zobowiązany.
Od tego typu świadczeń należy odróżnić świadczenia o charakterze fakultatywnym, czyli taki, które pracodawca wobec w/w pracownika ma prawa przyznać, ale nie jest w tym zakresie zobligowany przepisami w/w ustawy lub przepisami wewnętrznymi. Tego typu dodatkowe świadczenia wymienione zostały chociażby w przepisie art. 1033 k.p., i są nimi, w szczególności pokrycie opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. Jest to katalog otwarty, co stanowi, że pracodawca w porozumieniu z pracownikiem ponoszącym kwalifikacje zawodowe może ustalić szerszy zakres świadczeń dodatkowych. Są one przyznawane w umowie szkoleniowej, przy czym pracodawca nie jest związany w oparciu o same przepisy ani obowiązkiem ich przyznania, ani też zamkniętym (minimalnym) ich zakresem. Oczywiście, uzgadniając, że pracownik będzie podnosić kwalifikacje; kwestia ta musi zostać jasno ustalona. Pracownik godząc się na udział w szkoleniu musi być w stanie ocenić związane z tym obciążenia finansowe. Jeżeli z umowy nie wynika, że pracodawca pokrywa koszty przejazdów w ramach podnoszenia kwalifikacji, to obowiązek taki nie powstaje na mocy przepisów w/w ustawy. Podstawą rozliczeń z tego tytułu jest wyłącznie ustalenie umowne, zaś sama umowa szkoleniowa jest też zasadniczo jedynym potwierdzeniem dokonania ustaleń. Do niej ewentualnie mogą dochodzić – w wykonaniu postanowień umownych – np. rachunki potwierdzające wydatki. Zawarcie pisemnej umowy z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe jest jednak niezbędne tylko wówczas, gdy pracodawca przyznaje w niej świadczenie dodatkowe i zawierane jest w niej zobowiązanie pracownika do pozostawania w zatrudnieniu przez pewien czas po zakończeniu nauki, o czym stanowi art. 1034 § 3
k.p., natomiast przy braku tworzenia takich zobowiązań nie ma konieczności zawierania tzw. umowy szkoleniowej.
Dodatkowo, zwrócić uwagę należy również, iż świadczenia dodatkowe uzyskane z tytułu podnoszenia kwalifikacji zawodowych mogą korzystać ze zwolnienia
, i aby ta okoliczność zaistniała, muszą spełnione zostać łącznie następujące kryteria:
1) otrzymał je pracownik kształcący się z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy;
2) otrzymał na podstawie odrębnych przepisów (np. art. 102–1035 KP);
3) nie jest wynagrodzeniem za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy ani za czas urlopu szkoleniowego;
4) zostało przyznane na podnoszenie kwalifikacji zawodowych wymaganych na danym stanowisku zajmowanym przez pracownika bądź ewentualnie na stanowisku powierzonym mu w przyszłości w danej firmie, np. w wyniku awansu lub zmiany profilu działalności przedsiębiorstwa.
Wobec powyższego, bezsprzecznie uczestnictwo w/w szkoleniu należy zakwalifikować jako podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kęsowie, wobec czego, w przypadku wyrażenia zgody na to uczestnictwo, pracodawca zobowiązany jest do udzielenia w/w świadczeń obowiązkowych, natomiast co do świadczeń dodatkowych, nie jest związany przepisami prawa, a wyłącznie ustaleniami z pracownikiem, które powinny zostać odzwierciedlone w pisemnej umowie zawartej pomiędzy nim a tym pracownikiem.
