Niejednokrotnie, udzielając porad prawnych, klienci, którzy decydują się złożyć wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej, automatycznie rozumieją pozbawienie władzy rodzicielskiej z pozbawieniem prawa do kontaktów w dzieckiem.
W związku z tym, w tym artykule po krótce zostanie wyjaśniony zakres relacji między władzą rodzicielską a prawem do kontaktów z dziećmi.
Na początku należy wyjaśnić, czym tak naprawdę jest władza rodzicielska, jakie są jej zakresy, a następnie czy pozbawienie władzy rodzicielskiej ma bezpośredni wpływ na prawo rodzica do kontaktów z dzieckiem.
Kwestie związane z władzą rodzicielską unormowane są w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Artykuł 95 krio stanowi, że: „Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.”
Najsurowszym instrumentem przysługującym sądowi rodzinnemu jest pozbawienie jednego bądź obojga rodziców władzy rodzicielskiej nad swoimi dziećmi.
Jednakże mimo pozbawienia władzy rodzicielskiej, rodzic który został jej pozbawiony, ma prawo do osobistych kontaktów ze swoimi dziećmi. Regulacja ta przedstawiona jest w art. 113 krio:
„§ 1. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.
§ 2. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.”
Wobec powyższych informacji należy zwrócić uwagę, że utrzymywanie kontaktu rodziców z dziećmi stanowi nie tylko prawo, ale także obowiązek. Kontakt ten może polegać zarówno na odwiedzinach w miejscu zamieszkania tego rodzica, który sprawuje bezpośrednią pieczę nad dziećmi, bądź zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu. Kontakt może także polegać na porozumiewaniu się na odległość, pisanie do siebie listów, wykorzystywanie komunikatorów internetowych.
Kwestia jak często i kiedy rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej może spotykać się bądź komunikować z dzieckiem, winien zostać uregulowany w sposób jak najbardziej przejrzysty, dostosowany zarówno do potrzeb dziecka i możliwości rodziców. Najbardziej racjonalnym rozwiązaniem jest dokonanie ustaleń między rodzicami dzieci i stosowanie się do przyjętych zasad.
Jednakże w sytuacji, w której rodzice nie dojdą do porozumienia, o kontaktach, czy ich zmianie decydować będzie sąd rodzinny, kierując się przede wszystkim dobrem dziecka.
Wobec tego czy istnieje możliwość całkowitego zakazu kontaktu z rodzicem, który jest pozbawiony władzy rodzicielskiej?
Otóż odpowiedź na to pytanie brzmi: tak. Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pozwalają sądowi na wydanie orzeczenia, w którym dochodzi do całkowitego zakazania utrzymywania kontaktów z dzieckiem, w sytuacji, gdy kontakt ten poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza. O zakazie kontaktów decyduje sąd rejonowy, właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka, na wniosek rodzica.
Podsumowując, należy zrozumieć, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie oznacza, że rodzic jej pozbawiony nie ma prawa do kontaktu ze swoim dzieckiem. Prawo to jest niezależne od władzy rodzicielskiej. Jedynie sąd może orzec o całkowitym zakazie kontaktów rodzica pozbawionego władzy rodzicielskiej w orzeczeniu wydanym w tej sprawie, bądź w późniejszym postępowaniu, gdy dobro dziecka będzie zagrożone wskutek wykonywanych kontaktów z rodzicem pozbawionym władzy rodzicielskiej lub dobro to zostanie już naruszone.
adw. Agata Kanabaj