Problematyka pobierania opłat za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych została uregulowana w ustawie z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych.
Z przepisów tej ustawy wynika, że za używanie odbiorników radiofonicznych oraz
telewizyjnych pobiera się opłaty abonamentowe. Domniemywa się, że osoba, która posiada taki
odbiornik w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu,używa tego odbiornika.
Co do zasady uiszcza się opłatę abonamentową za każdy odbiornik radiofoniczny i
telewizyjny, wyjątek to osoby fizyczne w tym samym gospodarstwie domowym lub samochodzie
stanowiącym ich własność. Pod pojęciem gospodarstwa domowego należy tu rozumieć zespół osób
mieszkających i utrzymujących się wspólnie albo jedną osobę utrzymującą się samodzielnie. Takie
osoby uiszczają jedną opłatę abonamentową niezależnie od liczby używanych odbiorników
radiofonicznych i telewizyjnych. Podobnie do uiszczania jednej opłaty niezależnie od liczby
używanych odbiorników (o ile używane są one w tym samym budynku, zespole budynków lub w
samochodach będących w używaniu tych instytucji) zobowiązane są podmioty lecznicze niebędące
przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, sanatoria, żłobki, publiczne i
niepubliczne jednostki organizacyjne systemu oświaty, publiczne i niepubliczne uczelnie, a także
domy pomocy społecznej.
Obecnie wysokość miesięcznej opłaty abonamentowej wynosi 5,94 zł za używanie
odbiornika radiofonicznego, 18,68 zł za używanie odbiornika telewizyjnego lub radiofonicznego i
telewizyjnego. Opłatę tę uiszcza się z góry do 25. dnia miesiąca, za który opłata jest należna.
Istnieje też możliwość uiszczenia opłaty z góry za cały rok lub za wybrane miesiące, wówczas
można skorzystać z określonych w drodze rozporządzenia przez Krajowę Radę Radiofonii i
Telewizji zniżek na uiszczanie opłat abonamentowych.
Zwolnienia podmiotowe z opłat za abonament RTV
Ustawodawca wyszczególnił podmioty którym przysługuje zwolnienie z ponoszenia opłat za
abonament RTV. Są to osoby, które można podzielić na kilka grup. Po pierwsze osoby, które
legitymują się odpowiednim orzeczeniem tj. osoby wobec których orzeczono o zaliczeniu do I
grupy inwalidów lub całkowitej niezdolności do pracy na podstawie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub znacznym stopniu niepełnosprawności na podstawie
ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub
trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie
ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Druga grupa podmiotów to osoby, które osiągnęły określony wiek. Chodzi tu o osoby, które
ukończyły 75 lat.
Trzecia grupa to osoby, które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek
opiekuńczy z właściwego organu realizującego zadania w zakresie świadczeń rodzinnych jako
zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej lub rentę socjalną z ZUS lub innego organu
emerytalno-rentowego.
Czwarta grupa to osoby niesłyszące, przy czym chodzi o takie osoby, u których stwierdzono
całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu mierzone na częstotliwości 2000 Hz o
natężeniu od 80 dB.
Kolejna grupa to osoby niewidome, u których ostrożność wzroku nie przekracza 15%.
Poza tym, ze zwolnienia z abonamentu RTV korzystają również osoby, które ukończyły 60
lat oraz mają ustalone prawo do emerytury, której wysokość nie przekracza miesięcznie 50%
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym
ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Siódmą grupą podmiotów korzystających ze zwolnienia tworzą osoby, które mają prawo do
korzystania ze świadczeń pieniężnych z tytułu ustawy o pomocy społecznej, spełniające kryteria
dochodowe określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych, bezrobotne w rozumieniu ustawy o
promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy, posiadające prawo do zasiłku przedemerytalnego
określonego w ustawie promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy, posiadające prawo do
świadczenia przedemerytalnego określonego w ustawie o świadczeniach przedemerytalnych.
Prawo do zwolnienia z opłat za abonament radiofoniczny i telewizyjny przysługuje też
osobom, które otrzymują zasiłek dla opiekuna określony w ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków
dla opiekunów.
Od kiedy przysługuje zwolnienie
Należy podkreślić, że w przypadku osób, które ukończyły 75 lat zwolnienie przysługuje od
pierwszego dnia następującego po miesiącu, w którym osoba ukończyła wskazany wiek.
W przypadku innych wskazanych powyżej podmiotów, zwolnienie przysługuje od
pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym w placówce pocztowej
wyznaczonego operatora (w placówce poczty polskiej) złożono oświadczenie o spełnieniu
warunków do skorzystania ze zwolnienia oraz przedstawiono dokumentację prawo to
potwierdzającą. Nie wystarczy zatem np. legitymować się orzeczeniem o zaliczeniu do I grupy
inwalidzkiej czy być osobą niewidomą, której ostrość wzroku nie przekracza 15%, aby być
zwolnionym z abonamentu RTV. Należy udać się jeszcze na pocztę i dopełnić formalności, tzn.
wypełnić gotowe druki dostępne na poczcie i udowodnić swoje prawo do zwolnienia jakimś
dokumentem np. zaświadczeniem, orzeczeniem. Rodzaje dokumentów potwierdzających
uprawnienia do zwolnień od opłat abonamentowych określa w drodze rozporządzenia Krajowa
Rada Radiofonii i Telewizji.
Istotne jest przy tym, aby zachować potwierdzenie złożonych dokumentów. Jest to
podyktowane ostrożnością w razie gdyby na poczcie zaginął pozostawiony przez osobę ubiegającą
się o zwolnienie egzemplarz.
Warto dodać, że w dniu 16 maja 2020 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o opłatach
abonamentowych, zgodnie z którą w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo
stanu epidemii lub w przypadku zaprzestania działania placówek operatora pocztowego
świadczącego usługi powszechne, oświadczenie o spełnianiu warunków do korzystania ze zwolnień
od opłat abonamentowych wraz z cyfrowym odwzorowaniem dokumentów potwierdzających
uprawnienie do tych zwolnień może zostać przekazane operatorowi wyznaczonemu na dedykowany
adres poczty elektronicznej.
Do kiedy przysługuje zwolnienie
Zwolnienie z opłat abonamentowych wygasa w przypadku, gdy upadnie przyczyna
zwolnienia, wyjątek to osoby, które ukończyły 75 lat, gdzie zwolnienie można uznać za
dożywotnie, a przynajmniej trwające do ewentualnej zmiany przepisów. Oznacza to, że osoby
korzystające ze zwolnienia z innych powodów niż ukończenie 75 lat obowiązane są zgłosić na
poczcie zmianę stanu prawnego lub faktycznego, która ma wpływ na uzyskane przez nie zwolnienie
w terminie 30 dni, od dnia, w którym nastąpiła zmiana. Np. W sytuacji, gdy osoba posiadająca
orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS
ważne do dnia 01 stycznia 2019 r., nie otrzymała nowego orzeczenia z uwagi na to, że jej stan
zdrowia się polepszył. Wówczas w ciągu 30 dni licząc od dnia 02 stycznia 2019 r. zobowiązana
była udać się na pocztę, aby zgłosić zmianę swoje sytuacji. Podobnie np. osoba, która ukończyła 60
lat oraz ma ustalone prawo do emerytury od momentu, gdy wysokość jej emerytury przekroczy
miesięcznie 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku
poprzedzający ogłoszonego przez Prezesa GUS powinna w ciągu 30 dni załatwić na poczcie
formalności związane z utratą prawa do zwolnienia.