Gdy umiera bliska osoba z naszej rodziny, najczęściej formalności związane ze spadkiem odkładamy na potem. Często okazuje się jednak, że to „potem” nadeszło w najmniej oczekiwanym momencie i bez stwierdzenia praw do spadku nie załatwimy sprawy w urzędzie, nie sprzedamy mieszkania po babci, albo nie przerejestrujemy samochodu po tacie.
Z tego artykułu dowiesz się, co najczęściej zaskakuje spadkobierców, gdy chcą dokonać stwierdzenia nabycia spadku.
- Dwa sposoby
Są dwie drogi stwierdzenia praw do spadku: załatwienie sprawy u notariusza poprzez sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, albo założenie sprawy w sądzie o stwierdzenie nabycia spadku. Oba te sposoby są równie dobre i pozwalają osiągnąć ten sam efekt – uzyskać honorowane przez wszystkie organy potwierdzenie, że dana osoba jest spadkobiercą.
Nie we wszystkich przypadkach można sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza. Nie zrobisz tego, jeśli np. sporna jest ważność testamentu, albo któryś ze spadkobierców nie chce się stawić w kancelarii notarialnej.
- Prawo do stwierdzenia nabycia spadku nie przedawnia się
Każdy z nas może wskazać zaniedbaną, opuszczoną kamienicę, którą ktoś chętnie by kupił, ale mówiąc potocznie „brak jest spadkobierców”. Dzieje się tak dlatego, że sprawę o stwierdzenie nabycia spadku można założyć w każdym czasie, bo nie ulega ona przedawnieniu. Im dłużej zwlekamy, tym przeprowadzenie sprawy jest trudniejsze, bo trzeba to zrobić po kilku pokoleniach na raz. Stare akta stanu cywilnego zazwyczaj zdążą już trafić do archiwum państwowego, a ustalenie czy nasz pra pra dziadek miał żonę, będzie prawdziwym wyzwaniem. Dlatego jeśli nie chcesz sprawiać problemów swoim wnukom, przeprowadź sprawę spadową po swoich rodzicach.
- Przepisy obowiązujące w trakcie śmierci spadkodawcy
Dla spadkobierców często zaskoczeniem jest to, że do spraw o stwierdzenie nabycia spadku stosuje się przepisy obowiązujące w chwili otwarcia spadku – czyli w chwili śmierci spadkodawcy. O ile w ostatnich latach w prawie spadkowym nie było wielkiej rewolucji, o tyle dziedziczenie gospodarstwa rolnego po spadkodawcy zmarłym w okresie istnienia PRL-u rządzi się bardzo oryginalnymi regułami.
Dlatego w takich przypadkach warto skonsultować się z prawnikiem, by ustalił jakie wówczas obowiązywały zasady dziedziczenia.
- Stwierdzenie nabycia spadku to nie to samo, co dział spadku
Uzyskując postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, klienci często są zaskoczeni – postanowienie mieści się zaledwie na jednej stronie i nie wynika z niego, że spadkodawca był np. posiadaczem domu, czy gruntu. Tak to właśnie wygląda – w postanowieniu sąd wskazuje jedynie ułamek, który mówi o tym, kto w jakiej części dziedziczy po swoim przodku. Jeśli spadkobiercy chcą podzielić konkretne przedmioty wchodzące w skład spadku, muszą przeprowadzić kolejną sprawę: o dział spadku.
- Obecność na rozprawie
Najczęściej obecność w sądzie na sprawie o stwierdzenie nabycia spadku nie jest obowiązkowa. Jeżeli tylko dysponujesz prawidłowymi adresami wszystkich spadkobierców, a sąd nie będzie miał żadnych wątpliwości, że zawiadomienie z sądu zostało im doręczone, sprawa może się zakończyć przy obecności tylko wnioskodawcy, który złoży tzw. przyrzeczenie spadkowe.
- Uczestnicy postępowania
Na zakończenie coś, co nastręcza największe trudności w sprawach spadkowych: konieczność wskazania wszystkich osób spośród kręgu potencjalnych spadkobierców. Nie muszą oni stawić się w sądzie, ale sąd musi wiedzieć o ich istnieniu i znać ich adres.
Ta zasada dotyczy również stwierdzenia nabycia spadku na podstawie testamentu. Cała rozległa rodzina musi być zawiadomiona o takiej sprawie, nawet jeśli w związku z testamentem, spadek odziedziczy tylko jedna osoba. Jeśli nie utrzymujesz kontaktów z rodziną, może to okazać się niemałym wyzwaniem.
Jeśli załatwiasz sprawę u notariusza, sporządzając akt poświadczenia dziedziczenia, niestety wszyscy spadkobiercy muszą być przy tym obecni.
- Śmierć i podatki
Pamiętaj, że nabycie spadku wiąże się z obowiązkami podatkowymi. Często jest to jedynie zgłoszenie nabycia spadku (w przypadku osób najbliższych), czasami trzeba też zapłacić jakiś podatek. Jest na to określony termin, liczony od momentu uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, dlatego bezpośrednio po zakończeniu sprawy skontaktuj się ze swoim urzędem skarbowym i ustal, jakie obowiązki na Tobie ciążą.