Czy zawsze te środki należą do masy spadkowej?
Na wstępie należy wskazać, że udzielenie odpowiedzi na te pytania zależy od konkretnego stanu faktycznego, bowiem sytuacja prawna zróżnicowana jest w zależności od tego, czy zmarły wskazał osobę uposażoną do odbioru tych środków.
Zgodnie z art. 132 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, środki zgromadzone na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego przekazywane są osobom wskazanym przez zmarłego, a w przypadku ich braku wchodzą w skład spadku.
Oznacza to, że co do zasady środki zgromadzone w OFE wchodzą w skład spadku. Podlegają one wówczas rygorom prawa spadkowego i są dziedziczone przez spadkobierców (ustawowych lub testamentowych, z wyłączeniem osób, które odrzuciły spadek).
Jeżeli natomiast przez zmarłego została złożona dyspozycja, komu mają przypadać środki zgromadzone w OFE, wówczas wyjęte są one spod reżimu prawa spadkowego. Oznacza to, że nawet w razie odrzucenia spadku (np. z powodu nadmiernego zadłużenia) osobie uposażonej przysługuje możliwość wypłaty tych środków.
Zgodnie z dyspozycją art. 132 ust. 3 i 4 ustawy, OFE dokonuje wypłaty środków należnych osobie wskazanej przez zmarłego w terminie 3 miesięcy, nie wcześniej jednak niż w terminie 1 miesiąca od dnia przedstawienia funduszowi urzędowego dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej.
Oznacza to, że ZUS ma obowiązek wypłacić należne pieniądze w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia takiego wniosku.
Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego może nastąpić w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż 2 lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej.
Co istotne, nabycie tytułem dziedziczenia środków z OFE i subkonta ZUS nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Ale to nie oznacza, że Zakład wypłaci kwotę niepomniejszoną o podatek od spadku.
Jednakże wypłata środków zgromadzonych na subkoncie ZUS podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zakład jako płatnik jest zobowiązany do pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 19 proc. Podatek jest potrącany od przekazywanych środków, a na konto uposażonego trafia kwota pomniejszona o wartość podatku. Wówczas nie ma również obowiązku wykazywania w zeznaniu rocznym PIT tego dochodu.