Ze względu na ograniczone ramy i zakres zagadnienia, opisywana tematyka porusza tylko podstawowe kwestie dotyczące upadłości konsumenckiej.
Upadłość konsumencką regulują przepisy Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. „Prawo upadłościowe”. Aktualnie obowiązujące przepisy znacznie uprościły zasady ogłaszania upadłości konsumenckiej.
Na wstępie należy wskazać, że upadłość konsumencka to przede wszystkim postępowanie sądowe skierowane wyłącznie dla osób prywatnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Upadłość konsumencka umożliwiona została osobom fizycznym, które są niewypłacalne, czyli nie są w stanie regulować swoich zobowiązań od co najmniej 3 miesięcy. Głównym celem postępowania upadłościowego jest oddłużenie, które może polegać na zaspokojeniu wierzycieli, np. z majątku dłużnika lub umorzeniu całości lub części długu. Podkreślenia wymaga, że aktualnie sądy orzekające w przedmiotowej sprawie nie oddalają wniosków o upadłość osób, które doprowadziły do swojego zadłużenia w sposób umyślny lub wskutek rażącego niedbalstwa (wcześniej była to przesłanka negatywna). Nadto, wskazać należy, że konsument pozostaje niewypłacalny w sytuacji, gdy jego miesięczne wynagrodzenie jest zbyt niskie, aby mógł on pokryć wydatki związane z utrzymaniem oraz spłatą długów.
Wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać złożony zarówno przez dłużnika, jak i wierzyciela.
Upadłości konsumenckiej nie można ogłosić między innymi:
1) jeśli dłużnik jest akcjonariuszem lub komandytariuszem odpowiadającym także za długi spółki;
2) jeśli dłużnik nie jest niewypłacalny – np. gdy zaległości dotyczą okresu krótszego niż 3 miesiące;
3) jeśli w ciągu ostatnich 10 lat dłużnik już złożył wniosek o upadłość i została ona ogłoszona, a część lub całość zobowiązań została umorzona;
4) jeśli w ciągu ostatnich 10 lat dłużnik dokonał czynności skutkującej pokrzywdzeniem wierzycieli np. przekazał nieruchomość bliskiej osobie w celu uniknięcia jej zajęcia przez komornika.
Konsekwencje ogłoszenia upadłości konsumenckiej:
1) ryzyko utraty mieszkania – w przypadku zlicytowania lokalu, konieczne będzie jego opuszczenie i przeprowadzenie się do innego lokum; (na ten cel można otrzymać środki z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości w kwocie pokrywającej koszty najmu za okres od 12 do 24 miesięcy);
2) ograniczony dostęp do pieniędzy i likwidacja majątku – syndyk zajmie wynagrodzenie za pracę i środki na rachunku bankowym (do określonej wysokości), a także może zlicytować określone składniki majątku np. samochód. Nie może jednak spieniężyć sprzętów niezbędnych do codziennego życia (np. lodówka);
3) brak możliwości swobodnego zarządzania majątkiem – w czasie postępowania nie jest możliwe dysponowanie składnikami majątku, które zostały włączone do masy upadłościowej.
Aktualne koszty związane z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej:
1) 30 złotych opłaty sądowej za złożenie wniosku;
2) koszty postępowania sądowego oraz wynagrodzenia syndyka, które zależą od wielu czynników;
3) w przypadku ustanowienia pełnomocnika – opłata skarbowa w kwocie 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika.
Konkluzja:
Warto dogłębnie zastanowić się nad zasadnością złożenia wniosku o przeprowadzenie postępowania upadłościowego. Rekomendowane jest przeanalizowanie swojej sytuacji wraz z prawnikiem zajmującym się tematyką upadłości konsumenckiej. Wiele zależy od tego, czy posiada się majątek i warunki do jakiejkolwiek spłaty zobowiązań. Jeśli odpowiedź na to pytanie jest pozytywna, wówczas jest szansa na uwolnienie się od długów, które zostaną pokryte albo ze sprzedaży składników majątku, albo wskutek spłacania rat ustalonych przez sąd w planie spłaty wierzycieli, a w konsekwencji powrócenie do normalnego życia bez długów. Niewątpliwie, korzyścią postępowania upadłościowego jest wstrzymanie windykacji i postępowań egzekucyjnych. Upadłemu nie grozi pozostanie bez dachu nad głową, ponieważ przepisy przewidują zapewnienie środków na wynajem mieszkania.
Odpowiadając wreszcie na pytanie, czy i kiedy opłaca się „ogłosić” upadłość konsumencką, należy stwierdzić, że uzależnione jest to od indywidualnej sytuacji każdego dłużnika.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 28 lutego 2023 r. „Prawo upadłościowe”
Oprac. r.pr. Artur Deluga
