Matka
Na gruncie polskiego porządku prawnego przyjmuje się, że matką dziecka jest kobieta, która je urodziła.
I. Ustalenie macierzyństwa
Jeżeli sporządzono akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców albo macierzyństwo kobiety wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka zostało zaprzeczone, można żądać ustalenia macierzyństwa. W tym celu należy wytoczyć powództwo w sądzie.
Podmioty uprawnione do wytoczenia powództwa o ustalenie macierzyństwa
Powództwo o ustalenie macierzyństwa może wytoczyć dziecko lub matka dziecka:
1) Dziecko wytacza przeciwko matce, a jeśli matka nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. Jeśli dziecko, które wytoczyło powództwo zmarło, ustalenia macierzyństwa mogą dochodzić jego zstępni (czyli dzieci, wnuki).
2) Matka wytacza powództwo o ustalenie macierzyństwa przeciwko dziecku, a jeżeli dziecko nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu prze sad opiekuńczy.
Termin końcowy na wytoczenie powództwa o ustalenie macierzyństwa
Termin końcowy na wytoczenie powództwa o ustalenie macierzyństwa przez matkę jest powiązany z osiągnięciem przez dziecko pełnoletności. Jeśli dziecko osiągnie pełnoletność to matka nie może wytoczyć już takiego powództwa. Z kolei, jeśli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności, wówczas matka może wytoczyć powództwo o ustalenie macierzyństwa do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność.
II. Zaprzeczenie macierzyństwa
Możliwe jest w drodze powództwa wytaczanego przed sądem, nie tylko żądanie ustalenia macierzyństwa, ale także jego zaprzeczenia. Zaprzeczenia macierzyństwa można żądać, gdy w akcie urodzenia jest wpisana kobieta, które dziecka nie urodziła.
Podmioty uprawnione do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie macierzyństwa i terminy
Powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa może żądać dziecko, matka, kobieta wpisana w akcie urodzenia jako matka oraz mężczyzna, którego ojcostwo zostało ustalone z uwzględnieniem macierzyństwa kobiety wpisanej w akcie urodzenia jako jego matka:
1) Powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa dziecko wytacza przeciwko kobiecie wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka, a jeżeli kobieta ta nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. Przy czym, dziecko po osiągnieciu pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od kobiety wpisanej w akcie urodzenia jako jego matka, a jeżeli dowiedziało się o tym przed osiągnięciem pełnoletności, termin do wytoczenia powództwa biegnie od dnia osiągnięcia pełnoletności.
2) Matka wytacza powództwo przeciwko kobiecie wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka i przeciwko dziecko, a jeżeli kobieta nie żyje – przeciwko dziecko. Termin na wytoczenie powództwa to rok od dnia sporządzenia aktu urodzenia dziecka.
3)Kobieta wpisana w akcie urodzenia dziecka jako jego matka wytacza powództwo przeciwko dziecku. Termin na wytoczenie powództwa to rok od dnia sporządzenia aktu urodzenia dziecka.
4) Mężczyzna, którego ojcostwo zostało ustalone z uwzględnieniem macierzyństwa kobiety wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka, wytacza powództwo przeciwko dziecku i tej kobiecie, a jeżeli ona nie żyje – przeciwko dziecku. Może to uczynić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że kobieta wpisana w akcie urodzenia dziecka nie jest matką dziecka, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
Zaprzeczenie macierzyństwa po śmierci dziecka
Nie jest dopuszczalne zaprzeczenie macierzyństwa po śmierci dziecka, Wyjątek to sytuacja, gdy dziecko zmarło po wszczęciu postepowania. Wówczas zaprzeczenia macierzyństwa mogą dochodzić jego zstępni.
Legitymacja czynna prokuratora
Kolejnym podmiotem, który może wytoczyć zarówno powództwo o ustalenie jak i zaprzeczenie macierzyństwa jest prokurator. Prokurator wytacza powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. Jednak również prokurator ograniczony jest terminami i jeżeli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności to prokurator może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność. Wytoczenie przez prokuratora powództwa o zaprzeczenie macierzyństwa nie jest dopuszczalne, jeżeli dziecko zmarło po osiągnięciu pełnoletności.
