Przedmiotem niniejszego artykułu jest problematyka kosztów związanych z poddaniem się mediacji przez strony w razie wystąpienia między nimi sporu w sprawach cywilnych.

Problematyka kosztów mediacji w sprawach cywilnych zawarta jest co do zasady w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019r., poz. 1460 ze zm.) oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz. U. z 2016r., poz. 921). Przepisy te dotyczą jednak tylko mediacji sądowej. Mediacja może jednak być również prowadzona na podstawie umowy zawartej pomiędzy stronami a mediatorem. W takim przypadku wynagrodzenie mediatora reguluje umowa zawarta między nim a stronami mediacji. Oczywiście można w takim przypadku posiłkowo stosować stawki określone w cyt. rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 20.06.2016r. ale nie jest to obowiązkowe i tylko od woli stron zależeć będzie wysokość wynagrodzenia mediatora.

Stosownie do art. 98¹ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, ”Do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd. Przysługujące mediatorowi wynagrodzenie i zwrot wydatków związane z prowadzeniem mediacji nie mogą być wyższe niż określone w przepisach wydanych na podstawie § 4”. Należy zwrócić uwagę, że jeżeli postępowanie cywilne zostało wszczęte w ciągu trzech miesięcy od dnia zakończenia mediacji, która nie została zakończona ugodą albo w ciągu trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia ugody przez sąd, do niezbędnych kosztów procesu zalicza się także koszty mediacji w wysokości nieprzekraczającej czwartej części opłaty. Istotne jest również to, że koszty mediacji zostają rozliczone pomiędzy stronami z uwzględnieniem zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jeżeli mediacja zakończy się ugodą, koszty znosi się wzajemnie między stronami, chyba że strony postanowiły inaczej (art. 104¹ KPC).

Na podstawie art. 183⁵ KPC,  ”Mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia. Wynagrodzenie i zwrot wydatków obciążają strony. Należności, o których mowa w § 1, mediator pobiera bezpośrednio od stron. Sąd ustala je i przyznaje mediatorowi tylko wówczas, gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji przez sąd była zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a pozostałe strony nie wypłaciły mediatorowi tych należności w całości.”

Zgodnie z § 2 cyt. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20.06.2016r., ”W sprawach o prawa majątkowe wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 150 złotych i nie więcej niż 2000 złotych za całość postępowania mediacyjnego. W sprawach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, oraz w sprawach o prawa niemajątkowe wynagrodzenie mediatora za prowadzenie postępowania mediacyjnego wynosi za pierwsze posiedzenie 150 złotych, a za każde kolejne - 100 złotych, łącznie nie więcej niż 450 złotych.”

Dodatkowo, poza wynagrodzeniem, mediatorowi przysługuje zwrot wydatków poniesionych w związku z mediacją. Wydatki te musza być udokumentowane i mieć charakter niezbędny w związku z przeprowadzoną mediacją. I tak zwrotowi podlegają koszty:

1) przejazdów - w wysokości i na warunkach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej;
2) wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego, w wysokości nieprzekraczającej 70 złotych za jedno posiedzenie (niezależnie od czasu jego trwania);
3) korespondencji, w wysokości nieprzekraczającej 30 złotych.

W razie nieprzystąpienia stron do mediacji, mediatorowi przysługuje zwrot poniesionych wydatków w wysokości nieprzekraczającej 70 złotych.

Wynagrodzenie mediatora, będącego podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług, określone w § 2 [rozporządzenia z dn. 20.026.2016r.], oraz wydatki mediatora, o których mowa w § 3 [rozporządzenia z dn. 20.026.2016r.],, podwyższa się o obowiązującą stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług.

 

Radca prawny

Marek Szczechowski