Inicjując postępowanie cywilne jednym z wymogów formalnych pozwu oraz wszelkich pism związanych z wszczęciem postępowania cywilnego, jest wskazanie miejsca zamieszkania drugiej strony (pozwanego, uczestnika itd.) Co się dzieje jeśli adres naszego przeciwnika nie jest nam znany, bądź jest on nie aktualny? Warto wskazać, że adresem zamieszkania nie jest równoznaczny z adresem zameldowania (który jest pojęciem administracyjnym). Zgodnie bowiem z definicją z Kodeksu cywilnego jest to miejscowość, w której osoba ta przebywa
z zamiarem stałego pobytu. Czy zatem brak wskazania adresu zamieszkania, bądź wskazanie nieaktualnego adresu zamieszkania w pozwie uniemożliwia nam dochodzenie roszczeń cywilnych w postępowaniu sądowym? Otóż nie, gdyż w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego została przewidziana instytucja kuratora dla osób nieznanych z miejsca pobytu.
Co do zasady powód może wnosić o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu już z chwilą wniesienie powództwa do Sądu. Warunkiem koniecznym ustanowienia kuratora procesowego jest uprawdopodobnienie, że miejsce pobytu strony jest nieznane. Nie wystarczające jednak będą wyłącznie twierdzenia powoda, że nie posiada wiedzy dotyczącej aktualnego adresu zamieszkania. Dlatego też, koniecznym może okazać się złożenie dokumentów uprawdopodobniających brak wiedzy o aktualnym adresie zamieszkania.
Co zaś w przypadku, gdy wskazaliśmy nieaktualny adres zamieszkania w pozwie, przez co korespondencja została nie odebrana przez pozwanego i wróciła do sądu? Wtedy postępowanie sądowe może zostać zawieszone po uprzednim wezwaniu strony inicjującej postępowanie do wskazania prawidłowego adresu zamieszkania. Co więcej takie uprzednie wezwanie sądu może również wiązać się z zobowiązaniem strony do doręczenia korespondencji sądowej za pośrednictwem komornika sądowego bądź poszukiwania właściwego adresu przez ten organ. Jeśli te czynności okażą się bezskuteczne, wtedy Strona powodowa będzie mogła wystąpić
w wnioskiem o ustanowienie kuratora dla osób nieznanych z miejsca pobytu.
Rola kuratora
Przede wszystkim kurator jest przedstawicielem Pozwanego, który do czasu jego zgłoszenia się do sprawy lub innej osoby uprawnionej do jego reprezentacji, działa w postępowaniu sądowym. Do zadań kuratora należało będzie nie tylko reprezentowanie interesów pozwanego przed sądem, ale także, a nawet przede wszystkim, ustalenie aktualnego adresu zamieszkania pozwanego. Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu występuje w sprawie tylko do momentu odnalezienia pozwanego. Podejmuje on zatem do tego czasu wszelkie czynności procesowe, które mają za zadanie obronę praw Pozwanego (w tym merytoryczne odniesienia się do pism przeciwników, składania wniosków, oświadczeń czy uczestniczenie na rozprawę). Warto jednak wskazać, że doktryna przyjmuje, że kurator nie jest umocowany do podejmowania czynności materialnych (a tj. niejako wykraczających poza proces), w tym zawierania ugody.
Co więcej rolą kuratora dla osób nieznanych z miejsca pobytu jest podjęcie działań mających na celu ustalenie aktualnego adresu zamieszkania pozwanego. Może się to odbyć za pomocą udostępniania kuratorowi informacji z rejestrów lub ewidencji.
