Mediacja to jedna z metod pozasądowego rozwiązywania konfliktów, prosta i przyjazna dla stron. Najprościej można powiedzieć, że jest to rozmowa lub negocjacje stron w obecności mediatora, czyli bezstronnej osoby trzeciej. Zadaniem mediatora jest takie prowadzenie rozmowy, aby strony się usłyszały, zrozumiały i skupiły na szukaniu rozwiązania konfliktu, w sposób akceptowalny i satysfakcjonujący dla obu stron. Mediacja daje stronom takie możliwości, a udział mediatora ułatwia wypracowanie kompromisu satysfakcjonującego wszystkich zainteresowanych. Ogranicza także pole przyszłych sporów. Dojście do rozwiązywania sporu w drodze mediacji może zaoszczędzić stronom czas, pieniądze, odciążyć sąd, a często pozostawić strony w lepszej kondycji psychicznej, niż po przejściu przez proces sądowy. Istnieje również szereg innych istotnych korzyści wynikających z mediacji, do których należą m. in. poniższe:
1. Mediacja zwiększa kontrolę stron nad tym, jak sprawa zostanie zakończona. W mediacji każda ze stron jest bezpośrednio zaangażowana w negocjowanie warunków ewentualnej ugody i nie można jej narzucać żadnych rozwiązań. Strony mają zatem wpływ na to, jak ich sprawa zostanie rozwiązana w mediacji. Sąd z kolei wydaje orzeczenie (rozstrzyga spór), z którego najczęściej przynajmniej jedna ze stron nie jest zadowolona.
2. Mediacja jest poufna, w przeciwieństwie do jawności postępowania sądowego, wszystko, co zostało powiedziane podczas mediacji, jest całkowicie poufne (chyba że wyraźnie uzgodniono inaczej). Rozwiązanie sprawy w drodze mediacji może więc pomóc stronom – np. sporu gospodarczego – w zachowaniu reputacji i uniknięciu czarnego PR-u związanego z ujawnieniem okoliczności sprawy, które są niewygodne dla którejkolwiek ze stron.
3. Mediacja jest dobrowolna – można się z niej wycofać w każdym momencie bez negatywnych konsekwencji. Również dobrowolnie się do niej przystępuje.
4. Elastyczność procedury. Mediacja odbywa się w neutralnym miejscu, nie jest tak sformalizowana, jak postępowanie sądowe. Istnieje możliwość rozmowy, dyskusji, zwracania się bezpośrednio do siebie, co nie byłoby możliwe w sądzie, w którym kontakt wzrokowy utrzymujemy przede wszystkim ze składem sędziowskim. Nie jest tak sformalizowana, jak proces sądowy.
5. Mniejsze koszty. Koszt mediacji jest niższy niż rozstrzygnięcie sprawy na drodze sądowej. Tradycyjne spory sądowe są kosztowne, a wynik postępowania jest nieprzewidywalny.
6. Szybsze rozwiązanie sporu. Mediację można wykorzystać na wczesnym etapie sporu, a porozumienie można zwykle osiągnąć szybciej niż w przypadku dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej. Dodatkowo mediacja trwa zazwyczaj krócej niż postępowanie sądowe.
7. Wsparcie. Mediatorzy są szkoleni w zakresie pracy w trudnych sytuacjach. Mediator działa jako neutralny i bezstronny moderator i wspiera każdą ze stron w całym procesie.
8. Zachowanie relacji. Niezależnie od tego, czy chodzi o spór cywilny, biznesowy, karny, czy rodzinny, zachowanie relacji może być kluczową korzyścią płynącą z mediacji. Mediacja pomaga uczestnikom skupić się na skutecznej komunikacji między sobą, a nie na antagonizowaniu wzajemnych stosunków.
Od 2020 roku mediacja jest obok nieodpłatnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego usługą gwarantowaną przez Państwo w ramach systemu nieodpłatnego poradnictwa. W punktach nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego mediatorzy pełnią swoje dyżury, służąc pomocą w rozwiązywaniu konfliktów w formie polubownej. Mediacja jest dedykowana osobom, które mają wolę rozwiązania sporu na drodze polubownej i czynią to dobrowolnie, bez żadnego nacisku. Mediator w punkcie pomocy zachowuje neutralność, a wszystko co zostanie ujawnione w toku spotkania objęte jest klauzulą poufności. Z usługi nieodpłatnej mediacji wyłączone są mediacje zlecone przez sąd oraz sprawy, w których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pomiędzy stronami konfliktu występuje przemoc.
