Czym jest umowa zawierana na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa?
Regulacje dotyczące umów zawieranych na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa zawiera ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. 2014, poz. 827).
Umowa zawarta na odległość to umowa zawarta z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie (np. zakupy w e-sklepie, rejestracja w portalu internetowym).
Umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa to umowa z konsumentem zawarta:
przy jednoczesnej fizycznej obecności stron w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa (np. w domu konsumenta czy na prezentacji organizowanej w hotelu), lub w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez konsumenta w okolicznościach, o których mowa powyżej, lub w lokalu danego przedsiębiorstwa lub za pomocą środków porozumiewania się na odległość bezpośrednio po tym, jak nawiązano indywidualny i osobisty kontakt z konsumentem w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa, przy jednoczesnej fizycznej obecności stron (np. zaproszenie konsumenta z ulicy na pokaz w lokalu przedsiębiorcy), lub podczas wycieczki zorganizowanej przez przedsiębiorcę, której celem lub skutkiem jest promocja oraz zawieranie umów z konsumentami.
Co istotne, klientem musi być konsument, a usługodawcą lub sprzedającym – profesjonalista (przedsiębiorca).
Treść umowy i warunki jej zawarcia
Wspomniana wyżej ustawa wymienia, o jakich prawach konsument powinien być informowany przez przedsiębiorcę i to najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy.
Należą do nich m.in. dane identyfikacyjne (imię, nazwisko, nazwa), adres zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy, istotne właściwości świadczenia i jego przedmiotu, łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie wraz z podatkami, sposobie oraz terminie zapłaty, koszty oraz termin i sposób dostawy, miejsce i sposób składania reklamacji, sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy w terminie 14 dni ze wskazaniem wyjątków, czasie trwania umowy lub o sposobie i przesłankach jej wypowiedzenia, możliwości skorzystania z pozasądowych sposobów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń.
Informacje te, powinny być sformułowane jednoznacznie, w sposób zrozumiały, łatwy i jasny do odczytania. Dodatkowo, przedsiębiorca:
w przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, jest obowiązany do potwierdzenia konsumentowi na piśmie informacji i to najpóźniej w chwili wyrażenia zgody przez konsumenta na zawarcie umowy. W taki sam sposób powinno zostać wydane potwierdzenie zawarcia umowy;
w przypadku umów zawartych na odległość, ma obowiązek dostarczyć informacje konsumentowi w sposób odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość, np. w przypadku umowy zawartej za pośrednictwem strony internetowej może on przedstawić wymagane informacje na tej stronie. Ponadto, na przedsiębiorcy ciąży obowiązek potwierdzenia zawarcia umowy na odległość, a potwierdzenie może zostać przekazane na trwałym nośniku w rozsądnym czasie po jej zawarciu – ale nie później niż w chwili dostarczenia rzeczy lub rozpoczęcia świadczenia usługi.
Uwaga: Jeżeli przedsiębiorca nie poinformuje konsumenta o jakichkolwiek opłatach dodatkowych lub innych kosztach mających wpływ na ostateczna cenę lub wynagrodzenie, to konsument nie ma obowiązku ich ponosić.
Jak odstąpić od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa
Konsument, który zawarł umowę na odległość (lub poza lokalem przedsiębiorstwa) może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny. Jest to tzw. prawo do namysłu. Jeżeli z niego skorzysta, umowę uważa się za niezawartą i obie strony mają obowiązek rozliczenia się.
Konsument może odstąpić od umowy, składając oświadczenie. Może je złożyć na formularzu albo w innej, najlepiej pisemnej formie i wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru; może też złożyć je osobiście w lokalu przedsiębiorcy, za potwierdzeniem dostarczenia. Niektórzy sprzedawcy umożliwiają odstąpienie od umowy za pomocą swojej strony internetowej. W takim wypadku muszą potwierdzić otrzymanie oświadczenia, np. wysyłając e-mail do konsumenta.
Przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie – nie później niż w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia otrzymania oświadczenia – zwrócić wszelkie dokonane przez konsumenta płatności, w tym również koszty dostarczenia towaru. Zwrot pieniędzy powinien nastąpić w ten sam sposób, w jaki uiszczono zapłatę za rzecz lub za pomocą innego środka, jeżeli konsument wyrazi na to zgodę i o ile nie będzie się to wiązało dla niego z dodatkowymi kosztami.
Przedsiębiorca może powstrzymać się od zwrotu płatności do momentu, gdy otrzyma zwracany produkt lub dowód jego odesłania. Na odesłanie towaru konsument ma termin 14 dni od chwili odstąpienia od umowy.
Przedsiębiorca jest zobowiązany zwrócić nie tylko wartość oddawanego towaru, lecz także koszty związane z najtańszym spośród zawartych w ofercie sprzedawcy sposobów jego dostarczenia, a zatem pod warunkiem wybrania przez konsumenta najtańszego środka transportu znajdującego się w ofercie przedsiębiorcy.
Konsument ma natomiast obowiązek zwrócić rzecz przedsiębiorcy, jednak nie później niż 14 dni od dnia , w którym odstąpił od umowy, chyba że przedsiębiorca zaproponował, że sam odbierze rzecz. Do zachowania terminu wystarczy odesłanie rzeczy przed jego upływem. Konsument ponosi tylko bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy, chyba że przedsiębiorca zgodził się je ponieść lub przed zawarciem umowy nie poinformował konsumenta o tej konieczności.
Jeżeli umowę zawarto poza lokalem przedsiębiorstwa (np. podczas prezentacji w hotelu) a rzecz dostarczono konsumentowi do miejsca, w którym zamieszkiwał w chwili zawarcia umowy, przedsiębiorca jest zobowiązany do odebrania towaru na swój koszt , gdy ze względu na charakter rzeczy nie można odesłać jej w zwykły sposób pocztą.
Należy pamiętać, że konsument w okresie tzw. prawa do namysłu ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości towaru będące wynikiem niewłaściwego korzystania. Konsument może ocenić, przetestować rzecz tak jak w sklepie stacjonarnym, ale nie może jej normalnie użytkować. W takim przypadku, jeżeli odstąpi od umowy, może zostać obciążony dodatkowymi kosztami w związku ze zmniejszeniem wartości towaru. Przedsiębiorca jednak nie będzie mógł tego uczynić , jeżeli nie poinformuje konsumenta o możliwości i terminie odstąpienia od umowy oraz istnieniu formularza, za pomocą którego można tego dokonać.
Uwaga: Jeżeli przedsiębiorca nie poinformuje konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, termin na odstąpienie od niej wydłuża się aż do 12 miesięcy. Jeżeli jednak w tym okresie przedsiębiorca naprawi swój błąd i przekaże wymaganą informację, to od tego momentu konsument ma jeszcze 14 dni na odstąpienie od umowy.
Odstąpienie od umowy a kary finansowe
Prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość/poza lokalem przedsiębiorstwa w terminie 14 dni bez podania przyczyny nie może być uzależnione od zapłaty jakiegokolwiek odstępnego ani kary finansowej. Przedsiębiorca nie może uregulować kwestii związanych z odstąpieniem od umowy w sposób mniej korzystny dla konsumenta, niż wynika to z przepisów prawa.
Ze względu na obecnie szeroki obrót w ramach umów zawieranych na odległość warto znać swoje prawa.
r.pr. Anna Licznerska