W niniejszym artykule postaramy się w sposób wyczerpujący wyjaśnić kwestie prawne dotyczące kontaktów z dzieckiem, a także jakie podjąć kroki jeśli brak między rodzicami zgodności w tej sprawie.
KTO MA PRAWO DO KONTAKTÓW
W pierwszej kolejności warto wspomnieć o tym, że prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem przysługuje rodzicom niezależnie od tego, czy posiadają władzę rodzicielską. Wiele bowiem osób jest przekonanych o tym, że brak władzy rodzicielskiej uniemożliwia utrzymywanie kontaktu z dziećmi. Co jednak zostało napisane powyżej mimo, iż z jakichś powodów władza rodzicielska została nam odebrana nie powoduje to automatycznie, że również prawo do kontaktów jest wyłączone. Nawet więc, jeśli opiekę nad dzieckiem sprawuje inna osoba niż rodzic bądź dziecko przebywa w pieczy zastępczej, rodzice mogą utrzymywać z nim kontakty. Warto również dodać, że takie samo prawo do kontaktów jak rodzice posiadają również dziadkowie, a także rodzeństwo.
CO OBEJMUJĄ KONTAKTY
Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu), a także bezpośrednie porozumiewanie się z nim, korespondowanie, rozmowy telefoniczne ewentualnie komunikowanie za pośrednictwem innych środków np. poprzez Internet. Często pojawiają się również pytania o to, w jakim wieku dziecko będzie można zabierać poza jego miejsce zamieszkania, a także zabierać je na noc. Rodzice, którzy nie mieszkają z dzieckiem domagają się bowiem, ażeby mogli oni zabierać dziecko poza miejsce zamieszkania tak, by mogli swobodnie spędzić z nim czas. Należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że będzie to zależne w dużej mierze od wieku dziecka, a także tego jak dotychczas układały się nasze relacje z nim. Przepisy nie określają wieku, w którym będzie możliwe zabieranie dziecka poza miejsce zamieszkania czy też na noc. Natomiast przyjęło się w praktyce, że dzieci bardzo małe w wieku ok. 1-1,5 roku nie powinno się zabierać poza miejsce, w którym stale mieszka.
OGRANICZENIE, ZAKAZ KONTAKTÓW
Należy zdawać sobie sprawę z tego, że również prawo do kontaktów może w pewnych sytuacjach zostać ograniczone, a nawet odebrane przez Sąd. Kiedy dobro dziecka tego wymaga Sąd opiekuńczy może m.in. zakazać bezpośredniego spotykania się z dzieckiem, zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego zamieszkania, pozwolić na spotkania tylko w obecności drugiego rodzica lub zakazać porozumiewania się z dzieckiem przez telefon.
Natomiast w sytuacji gdy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, sąd może zakazać ich utrzymywania.
Warto pamiętać, że rozstrzygnięcia Sądu nie są „dożywotnie” i w każdym czasie Sąd opiekuńczy może takie postanowienie zmienić w zależności od aktualnej sytuacji.
BRAK ZGODNOŚCI CO DO KONTAKÓW, CO ROBIĆ?
Przede wszystkim należy wskazać, że to jak będą wyglądały kontakty zależy od porozumienia rodziców. Należy pamiętać, że sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. Tym samym jeżeli potrafią oni „dogadać się” nie będzie potrzeby kierowania sprawy do Sądu, w przeciwnym wypadku zmuszeni będziemy zwrócić się o rozstrzygnięcie do Sądu.
SPRAWA O UREGULOWANIE KONTAKTÓW TRAFIA DO SĄDU
Najczęściej sprawy o uregulowanie kontaktów będą dotyczyły sytuacji, kiedy po rozwodzie dziecko zamieszka z jednym z rodziców albo kiedy osoby żyjące w nieformalnym związku rozstają się, a brak między nimi porozumienia co do kontaktów z małoletnim. Wówczas musimy sporządzić odpowiedni wniosek i złożyć go w Sądzie opiekuńczym. We wniosku należy opisać sytuację, a także dokładnie wskazać w jaki sposób kontakty mają wyglądać. Sąd może w postanowieniu zobowiązać jednego z rodziców do pokrycia kosztów podróży do miejsca gdzie dziecko będzie spotykać się z drugim z rodziców. Co zrobić w sytuacji gdy rodzic nie respektuje określonego w postanowieniu Sądu sposobu utrzymywania kontaktów? Jeżeli któryś z rodziców nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z postanowienia Sądu, Sąd opiekuńczy biorąc pod uwagę sytuację majątkową rodzica, zagrozi nakazaniem zapłaty sumy pieniężnej na rzecz drugiego rodzica. Jeżeli rodzic dalej nie „honoruje” obowiązków w zakresie kontaktów Sąd opiekuńczy nakaże zapłatę określonej sumy pieniężnej. Warto mieć więc na uwadze fakt, że utrudnianie kontaktów z dzieckiem przez któregoś z rodziców wiązać się może z obowiązkiem zapłaty na rzecz drugiego rodzica określonej przez Sąd sumy pieniężnej.
Oprac.
Piotr Grzelak
radca prawny