Czy w sytuacji gdy najemca lokalu mieszkalnego nie płaci opłat z tytułu czynszu lub zajmuje lokal bezprawnie (np. po zakończeniu czasu trwania umowy lub jej rozwiązaniu) można odłączyć mu media w celu przymuszenia go do regulowania płatności z tego tytułu lub zmuszenia do opuszczenia lokalu?
Należy wskazać, że od 7 stycznia 2016 roku odcięcie mediów jest przestępstwem. Zgodnie z art. 191 kodeksu karnego:
§ 1. Kto, stosując przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną, zmusza ją lub inną osobę do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 1a. Tej samej karze podlega, kto w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia stosuje przemoc innego rodzaju uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający innej osobie korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego.
§ 2.Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Jak wskazuje orzecznictwo: Przestępstwo zmuszania z art. 191 § 1a k.k. ma charakter ogólnosprawczy. Sprawcą może być zatem zarówno właściciel, jak i osoba, która nie posiada tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego. Co więcej, sprawcą może być także osoba zajmująca lokal wspólnie z pokrzywdzonym. Nie ma żadnego znaczenia to, czy pokrzywdzony posiada tytuł prawny do zajmowania lokalu. Sformułowanie "zajmowany lokal" winno być interpretowane wyłącznie z uwzględnieniem stanu faktycznego, a nie stanu prawnego. – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2022 r. sygnatura akt: I KK 3/22.
Zatem wynajmujący (właściciel) nie może nieuczciwemu lokatorowi odłączyć mediów (wody, ogrzewania, prądu). Zachowanie takie ustawodawca uznaje więc bezpośrednio za zachowanie utrudniające korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego i naraża osobę która podejmuje takie czynności na odpowiedzialność karną.
Właściciel (wynajmujący) może dochodzić swoich praw, np. o zapłatę lub eksmisję na drodze postępowania cywilnego z pozwem o zapłatę lub eksmisję.
Na marginesie należy wskazać, że odpowiedzialność karna przewidziana w art. 191 § 1a k.k. odnosi się wyłącznie do lokalu mieszkalnego, wyłączając wszystkie pozostałe, choćby lokale użytkowe. Lokal użytkowy przeznaczony jest do prowadzenia działalności gospodarczej, więc potencjalnie niekorzystne dla najemcy zachowania uprawnionego, nie powinny stanowić powodu dla wykorzystania prawa karnego w zapewnieniu takiej ochrony, albowiem nie zamieszkuje on w nim, lecz prowadzi działalność komercyjną. Przemawia za tym postulat ultima ratio prawa karnego, w regulowaniu stosunków społecznych. - Kukuła Zygmunt, Karnoprawna ochrona stron umowy najmu lokalu Opublikowano: Prok.i Pr. 2019/9/47-64.
