Rozpoczynając sprawę sądową, wymogiem formalnym pierwszego pisma procesowego w sprawie jest - zgodnie z art. 126 § 2 pkt. 1 k.p.c. – podanie aktualnego adres zamieszkania drugiej strony, czyli Pozwanego lub Uczestnika postępowania. Jest to konieczne do prawidłowego nadania sprawie biegu i doręczenia korespondencji drugiej stronie. W praktyce często pojawiają się problemy, gdy Pozwany/Uczestnik postępowania unika odbioru pism lub jego adres jest nieznany. W takiej sytuacji znajdzie zastosowanie poniżej wskazana procedura:
1. DORĘCZENIE ZA POŚREDNICTWEM KOMORNIKA SĄDOWEGO
Jeśli sąd nie może doręczyć pisma na adres wskazany w pozwie/wniosku, nakaże doręczenie korespondencji za pośrednictwem Komornika sądowego – zobowiązanie na podstawie art. 139 1 § 1 k.p.c. Jeżeli pozwany będący osobą fizyczną, pomimo powtórzenia zawiadomienia zgodnie z art. 139 § 1 zdanie drugie, nie odebrał wysłanego pod wskazany adres pozwu, innego pisma procesowego lub orzeczenia wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających ani nie ma zastosowania art. 139 § 2 lub inny przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu odpis pisma sądowego dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego odpisu pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.
Zgodnie z art. 139¹ § 2 k.p.c., czas na złożenie do akt potwierdzenie doręczenia korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika to dwa miesiące od dnia odebrania zobowiązania od sądu. W tym czasie musisz albo skutecznie doręczyć pismo, albo uprawdopodobnić, że Pozwany/Uczestnik postępowania mieszka pod wskazanym adresem. Po bezskutecznym upływie terminu stosuje się przepis art. 177 § 1 pkt 6 a więc Sąd może zawiesić postępowanie w sprawie.
W celu doręczenia korespondencji przez Komornika, należy złożyć wniosek do wybranego przez siebie Komornika. Wyboru komornika w tym trybie możemy dokonać według rewiru, na którego obszarze działa. Rewirem jest – zgodnie z art. 8 ust. 2 Ustawy o komornikach sądowych – obszar właściwości sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Komornik, podejmując się doręczenia, nie tylko próbuje przekazać pismo osobiście, ale ma też możliwość ustalenia, czy dana osoba faktycznie zamieszkuje pod podanym adresem.
Jeśli okaże się, że Pozwany/Uczestnik postępowania tam nie mieszka, warto złożyć do Komornika dodatkowy wniosek o ustalenie innego adresu i podjęcie próby doręczenia korespondencji na nowo ustalony adres. Komornik ma dostęp do baz danych (takich jak PESEL czy ZUS), co znacznie zwiększa szanse na odnalezienie aktualnego miejsca zamieszkania pozwanego.
Jeżeli powyższa procedura nie doprowadzi do skutecznego doręczenia korespondencji Pozwanemu/Uczestnikowi postępowania, dla dalszego prowadzenia postępowania konieczne jest zawnioskowanie o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.
2. WNIOSEK O USTANOWIENIE KURATORA DLA OSOBY NIEZNANEJ Z MIEJSCA POBYTU
Jeżeli po próbie doręczenia komorniczego nadal nie uda się ustalić adresu Pozwanego/Uczestnika postępowania, rozwiązaniem, które pozwoli na kontynuowanie postępowania, 2 jest złożenie wniosku o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Wniosek jest składany do Sądu prowadzącego sprawę.
Zgodnie z art. 144 § 1 k.p.c. - Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka i o związane z tym roszczenia, przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego.
Kurator, to najczęściej adwokat lub radca prawny, ale może nim być także pracownik Sądu. Kurator jest powoływany przez sąd do reprezentowania interesów pozwanego/Uczestnika postępowania, gdy jego adres nie jest znany. Jego rola polega na przyjmowaniu pism sądowych w imieniu Pozwanego/Uczestnika postępowania, co jest równoznaczne ze skutecznym doręczeniem, a tym samym odblokowuje dalsze procedowanie w sprawie. Poza powyższym Kurator zobowiązany jest także do wdania się w spór co do istoty sprawy, składania wniosków i oświadczeń, zgłaszania wniosków dowodowych, uczestnictwa w rozprawie, składania środków zaskarżenia, a także zbierania informacji pomocnych w ustaleniu miejsca pobytu strony – tak aby zabezpieczyć interesy osoby nieznanej z miejsca pobytu.
Ustanowienie kuratora wiąże się z kosztami, które tymczasowo pokrywa Powód/Wnioskodawca. O tym, kto ostatecznie poniesie te koszty, sąd zadecyduje w końcowym wyroku/postanowieniu.
3. KIEDY ZŁOŻYĆ WNIOSEK O KURATORA I JAK GO UPRAWDOPODOBNIĆ?
Wniosek o kuratora można złożyć nie tylko po bezskutecznym doręczeniu komorniczym, ale także już na samym początku, w pozwie lub wniosku. Jest to możliwe, jeśli wiesz, że adres Pozwanego/Uczestnika postępowania jest nieznany. Wniosek taki musi być zawsze uprawdopodobniony. Okoliczność tę wystarczy uprawdopodobnić, co oznacza, że nie musi być ona udowodniona, czyli ustalona z pewnością, a jedynie uwiarygodniona. Oznacza to, że należy przedstawić sądowi dowody, które świadczą o tym, że podjąłeś wszelkie możliwe starania, aby ustalić adres, jednakże bezskutecznie i nie jest znany adres Pozwanego/Uczestnika postępowania. Ustanowienie kuratora może nastąpić, gdy zostały wyczerpane powszechnie dostępne technicznie środki, w oparciu o które podjęte czynności poszukiwawcze nie przyniosły pozytywnych rezultatów.
Przykłady powyższych dowodów to:
• przesłuchanie podmiotu składającego wniosek o ustanowienie kuratora, domowników, sąsiadów, właściciela domu, administratora, dozorcy (wyr. SN z 30.6.1997 r., II CKU 71/97, Prok. i Pr. - wkł. 1997, Nr 12, s. 38), bądź przedłożenie ich oświadczeń;
• przedstawienie pisemnej informacji biura adresowego lub organów ewidencji ludności, że osoba nigdzie nie jest zameldowana;
• postanowienie z innej sprawy, w której dla tej samej osoby był już powoływany kurator;
• wszelkie wydruki o poszukiwaniu danej osoby przez Policję;
Wykazanie takich działań uwiarygodnia wniosek i przekonuje sąd, że ustanowienie kuratora jest niezbędne do skutecznego przeprowadzenia postępowania.
