Sposoby przyjęcia lub odrzucenia spadku.
Przyjęcie lub odrzucenie spadku może zostać dokonane na dwa sposoby. Można tego dokonać albo przed Sądem albo u notariusza. W Sądzie po przeprowadzeniu postępowania wydane zostanie postanowienie o sposobie nabycia spadku i osobach które nabyły spadek, oraz w jakich częściach ( udziałach ) spadek nabyły.
Przed notariuszem natomiast sporządzić możemy akt poświadczenia dziedziczenia który ma taką samą moc prawną jak postanowienie Sądu. Podstawową różnicą pomiędzy tymi dwoma trybami jest kwestia czasu i kosztów. Postępowanie przed Sądem jest tańsze, ale trwa dłużej niż u notariusza. W niniejszym artykule skrótowo omówiona zostanie procedura postępowania przed Sądem.
W przypadku działania przed Sądem spadkobierca może działać sam lub poprzez ustanowionego pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być profesjonalny prawnik ( radca prawny lub adwokat ) albo osoba z kręgu najbliższej rodziny wskazana w art. 87 § 1 k.p.c. ( małżonek, rodzeństwo, wstępni lub zstępni - czyli nasi potomkowie lub rodzice dziadkowie – oraz osoby w stosunku przysposobienia – czyli adopcji. Złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku dokonać można osobiście na posiedzeniu Sądu lub poprzez upoważnionego pełnomocnika, z tym, że do złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku lub jego odrzuceniu jak również formie takiego przyjęcia w imieniu innej osoby wymagane jest stosownie do treści art. 1018 § 3 k.c. pełnomocnictwo z urzędowo potwierdzonym podpisem. Dokonania potwierdzenia podpisu najszybciej i najłatwiej dokonać u notariusza. W przypadku przebywania za granicą potwierdzenia podpisu pod udzielonym pełnomocnictwem dokonać może konsul polski, który wykonuje w tym zakresie czynności notarialne.
Wniosek po stwierdzenie nabycia spadku składa się do Sądu właściwego z uwagi na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego, przez co należy rozumieć jego miejsce stałego zamieszkiwania, a nie na przykład szpital lub ośrodek wypoczynkowy. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku podlega opłacie sądowej w wysokości 100 zł jako opłaty od wniosku i 5 zł tytułem opłaty za wpis do rejestru spadkowego, które to opłaty należy wnieść do kasy Sądu, lub na rachunek bankowy a potwierdzenie dokonania opłaty dołączyć do wniosku. Taką samą opłatę ( 100 zł ) uiszczamy za przyjęcie oświadczenie o sposobie przyjęcia spadku. Istotnym jest aby dołączyć potwierdzenia wniesienia tych opłat do wniosku, gdyż w przeciwnym razie Sąd wezwie nas do uzupełnienia wniosku, co wydłuży całą procedurę.
W treści samego wniosku musimy wskazać zawarte w art. 126 k.p.c. elementy. Należy wskazać Sąd do którego kierujemy wniosek, oznaczyć siebie jako wnioskodawcę, podając swój adres i numer PESEL. Wskazać należy znanych nam innych spadkobierców ustawowych ( ich kolejność wskazana jest w art. 931-937 k.c. ) wraz z ich adresami. We wniosku należy wskazać dane spadkobiercy, miejsce jego ostatniego zamieszkania, datę śmierci, stan cywilny, czy miał dzieci. W przypadku gdy spadkobierca był stanu wolnego i bezdzietny to wskazać jego rodziców i rodzeństwo ze wskazaniem czy jeszcze żyją, oraz ewentualne dane dotyczące ich śmierci i dzieci które posiadali. Należy również wskazać czy wiadomo nam, aby spadkodawca sporządził jakiś testament lub testamenty i wskazać miejsce ich przechowywania. We wniosku należy wskazać kto i w jakiej wysokości ma nabyć spadek ( udziały spadkowe również są wskazane w art. 931-937 k.c. ). Wskazać należy czy spadkodawca był właścicielem gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa. Do wniosku należy dołączyć akt zgonu, akty urodzenia i małżeństwa wszystkich spadkobierców oraz dowód wniesienia opłat sądowych.
Po stwierdzeniu wypełnienia wymogów formalnych wniosku, Sąd wezwie na posiedzenie wszystkich uczestników i wnioskodawcę. W przypadku uczestników ich obecność nie jest obowiązkowa. Natomiast obecność wnioskodawcy jest konieczna ze względu na złożenie oświadczenia spadkowego. Możliwy jest udział w posiedzeniu Sądu za pomocą komputera lub telefonu komórkowego w rozprawie zdalnej, co ma znaczenie gdy Sąd spadkowy znajduje się daleko od naszego miejsca zamieszkani. Po przeprowadzeniu postępowania Sąd wyda postanowienie w którym wskaże kto i w jakiej części nabył spadek. Od ogłoszenia postanowienia należy odczekać 1 tydzień na jego uprawomocnienie i wystąpić do Sądu o stwierdzenie prawomocności tego postanowienia aby móc się nim dalej posłużyć w urzędach, bankach itd..
Skutkiem braku dokonania stwierdzenia nabycia spadku jest brak możliwości wpisania swojego prawa własności do ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości. Ponadto nie będzie możliwości przerejestrowania w wydziale komunikacji samochodu, przejęcia środków zgromadzonych na rachunku bankowym, lokacie itd. Dopiero mając w ręku prawomocne postanowienie możemy dokonać tych wszystkich czynności.
Ponadto należy pamiętać również o kwestiach związanych z zapłatą podatku od spadku i darowizn. Fakt otrzymania spadku należy zgłosić do Urzędu Skarbowego. Zależnie od okoliczności w jakiej grupie spadkobierców jesteśmy ( wynika to z grupy pokrewieństwa ) obowiązują różne terminy na złożenie zeznania podatkowego i wynoszą one od jednego miesiąca do sześciu. Należy trzymać się tych terminów aby móc skorzystać z szeregu zwolnień z podatku od spadków i darowizn. W niektórych przypadkach gdy jesteśmy członkami najbliższej rodziny spadkodawcy możliwe jest całkowite zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku, ale warunkiem jest zachowanie terminu do złożenia oświadczenia.
