W postępowaniu karnym - w określonych przypadkach - sąd rozpoznający sprawę, może wydać wyrok nakazowy. Wyrok taki może być wydany bez rozprawy i bez obecności oskarżonego (obwinionego). Dotyczy to spraw, w których można orzec grzywnę lub ograniczenie wolności. Wyroki nakazowe są wydawane np. w sprawach o wykroczenia drogowe, gdy kierowca nie przyjął mandatu i sprawa trafiła do sądu. Wyrok nakazowy po jego wydaniu jest doręczany oskarżonemu, a ten może się z nim zgodzić lub nie.
W związku z powyższym, oskarżony powinien otrzymać wyrok nakazowy wraz z odpisem aktu oskarżenia. Dzięki temu zainteresowany może przeczytać, o co został oskarżony i za co sąd wydał przeciw niemu wyrok nakazowy. Ponadto, oskarżony powinien zostać pouczony o prawie wniesienia sprzeciwu, sposobie jego wniesienia, terminie, w jakim należy to zrobić oraz skutkach niewniesienia sprzeciwu.
Termin na wniesienie sprzeciwu wynosi 7 dni od dnia doręczenia wyroku. Wskazać należy, że dnia, w którym odebrano wyrok nakazowy, nie uwzględnia się, a pierwszym dniem terminu jest dzień następujący po dniu odebrania wyroku nakazowego. Jeżeli zaś, ostatni dzień terminu wypada w sobotę, niedzielę lub dzień ustawowo wolny od pracy - to termin upływa kolejnego dnia niebędącego sobotą, niedzielą ani dniem ustawowo wolnym od pracy. Natomiast, jeśli sobota, niedziela lub dzień ustawowo wolny od pracy wypada w środku terminu - należy je uwzględnić (nie można tych dni pominąć w obliczeniach). Aby dopełnić procedury, wystarczy w ostatnim dniu terminu wysłać sprzeciw do sądu za pośrednictwem Poczty Polskiej - termin zostanie wtedy zachowany (decyduje data wysłania, a nie dostarczenia sprzeciwu do sądu).
W sytuacji, gdy 7-dniowy termin na wniesienie sprzeciwu od wyroku nakazowego upłynie Kodeks postępowania karnego pozwala na złożenie wniosku o przywrócenie terminu zawitego (art. 126 K.p.k.). Sąd przywróci termin tylko wtedy, jeśli niedotrzymanie terminu zawitego nastąpiło z przyczyn niezależnych od strony. Wniosek o przywrócenie terminu należy złożyć w terminie 7 dni od ustania przeszkody, która uniemożliwia dotrzymanie terminu a wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu należy złożyć sprzeciw od wyroku nakazowego.
Skutki złożenia sprzeciwu od wyroku nakazowego:
W razie wniesienia sprzeciwu wyrok nakazowy traci moc. Sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych, a więc trafia na rozprawę. Sąd nie może drugi raz wydać w tej samej sprawie wyroku nakazowego, musi ją rozstrzygnąć na ogólnych zasadach. Sędzia, który wydał zaskarżony wyrok nakazowy nie będzie dalej prowadzić sprawy. Trafi ona do innego sędziego.
Skutki niezaskarżenia wyroku nakazowego:
Jeśli wyrok nakazowy nie zostanie zaskarżony w terminie 7 dni od jego doręczenia, to wyrok stanie się prawomocny. Nie będzie go już można zaskarżyć. Jeśli w wyroku orzeczono obowiązek zapłaty grzywny - trzeba będzie ją uiścić, w przeciwnym razie zostanie ona przymusowo wyegzekwowana.
Taki sam skutek nastąpi gdy sprzeciw zostanie cofnięty (można to zrobić do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej). Warunki formalne pisma:
Sprzeciw od wyroku nakazowego powinien zostać sporządzony na piśmie. Jest to pismo mocno odformalizowane. Wystarczy, że wynikać będzie z niego, że osoba wnosząca sprzeciw nie zgadza się z wyrokiem. Pismo nie musi zawierać uzasadnienia ani żadnych zarzutów. Wnosi się je do sądu, który wydał wyrok nakazowy.
