Na początku warto wyjaśnić, że z zapisem windykacyjnym mamy do czynienia na gruncie prawa spadkowego. Zapis windykacyjny umożliwia nam przekazanie w testamencie konkretnej rzeczy dla wybranej osoby. Przed wprowadzeniem rzeczonego zapisu taka możliwość nie istniała. Mimo to, często w testamentach „dzieliliśmy” nasz majątek wskazując, że określoną rzecz przeznaczamy jednej, a inną drugiej osobie. Nie miało to jednak większego znaczenia, gdyż w takiej sytuacji obie osoby były uważane za spadkobierców dziedziczących wspólnie cały spadek. W praktyce oznaczało to, że po śmierci spadkodawcy nie stawaliśmy się właścicielami zapisanej rzeczy. Należało przeprowadzić sprawę spadkową, a następnie dokonać tzw. działu spadku, w którym pozostawiony majątek był dopiero dzielony. Wówczas decydowaliśmy, co komu przypadnie. Jeśli nie było zgodności, sprawa mogła trwać latami. Zapis windykacyjny powoduje, że już z chwilą śmierci spadkodawcy stajemy się właścicielami zapisanej rzeczy. Oczywiście należy udać się do Sądu lub notariusza, aby uzyskać stwierdzenie nabycia tej rzeczy, ale to już wystarczy, żeby zapisana w testamencie rzecz stała się naszą własnością.

Chcąc, żeby wybrana osoba po naszej śmierci stała się właścicielem określonego składnika naszego majątku np. samochodu, musimy sporządzić testament w formie aktu notarialnego. W testamencie znajdzie się właśnie zapis windykacyjny, czyli postanowienie, że oznaczona osoba nabędzie przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku. Wymagana więc będzie wizyta u notariusza, gdzie dopełnimy wszystkich formalności.

Zapisać możemy wszelkie dobra, jak samochody czy nieruchomości (mieszkania, domy, działki), ale również firmę czy gospodarstwo rolne. Przedmiotem zapisu mogą być również zbywalne prawa majątkowe, jak np. akcje.

Żeby stać się właścicielami zapisanej rzeczy, konieczne będzie już po śmierci osoby, która zapis uczyniła, udać się do Sądu bądź notariusza, żeby uzyskać potwierdzenie nabycia praw do zapisu. Będą to zarazem jedyne formalności, których musimy dopełnić, ażeby stać się właścicielami. Nawet jeśli będzie kilku innych spadkobierców, nie będziemy musieli „dzielić się” z nimi zapisaną rzeczą. Jest to różnica w stosunku do testamentu bez zapisu, o czym pisaliśmy na początku.

 

Należy wiedzieć również o tym, że przedmiot zapisu, tak jak każdy spadek możemy odrzucić. Należy to uczynić w terminie sześciu miesięcy od momentu, od kiedy dowiedzieliśmy się o testamencie, w którym był zapis. Oczywiście termin ten zacznie swój bieg dopiero po śmierci spadkodawcy.

Warto wiedzieć, że otrzymanie zapisu windykacyjnego może czasami wiązać się z koniecznością zapłaty zachowku na rzecz osób należących do kręgu spadkobierców, które nie otrzymały nic w spadku wskutek uczynionego zapisu. Jednak każda taka sytuacja wymaga indywidulanego rozpatrzenia, gdyż przepisy zawierają szereg szczegółowych regulacji.

 

Podsumowując wydaje się, że wprowadzenie możliwości zapisania w testamencie konkretnej rzeczy jest dobrym rozwiązaniem podążającym za dużo wcześniej ukształtowaną praktyką w tym zakresie. Należy jednak pamiętać, że dla skuteczności takiego zapisu niezbędna będzie wizyta u notariusza, co niektórych może zniechęcić.

 

 

 

Autor: radca prawny Piotr Grzelak