Wielokrotnie zdarza się, że potrzebując pomocy finansowej kierujemy swe kroki do instytucji finansowych – banków, SKOK-ów. W życiu układa się różnie i nie zawsze jesteśmy w stanie spłacić zaciągnięty kredyt czy pożyczkę. Bywa, że z czasem zapominamy, iż posiadamy zadłużenie wobec banku czy SKOK-u. Banki czy SKOK-i często sprzedają swoje wierzytelności wobec kredytobiorców lub pożyczkobiorców firmom windykacyjnym lub niestandaryzowanym sekurytyzacyjnym funduszom inwestycyjnym zamkniętym, których celem jest odzyskanie zadłużonej kwoty.

Oprócz telefonów, wezwań do zapłaty bądź propozycji zawarcia ugody, powszechnym działaniem firm windykacyjnych i niestandaryzowanych sekurytyzacyjnych funduszy inwestycyjnych zamkniętych jest kierowanie sprawy do sądu, by ten wydał nakaz zapłaty przeciwko dłużnikowi. I tak oto nawet po wielu latach od zaciągnięcia kredytu czy pożyczki może się okazać, że dostaniesz pismo z Sądu wzywające do zapłaty zaległości.

Jeżeli chcesz podjąć obronę i otrzymałeś:

- nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym – powinieneś wnieść zarzuty od nakazu zapłaty,
- nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym lub nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym – powinieneś wnieść sprzeciw od nakazu zapłaty.

Pierwszą czynnością po otrzymaniu nakazu zapłaty powinno być sprawdzenie czy wierzytelność, która wcześniej należała do Banku czy SKOK-u się nie przedawniła. Istota przedawnienia polega na tym, że dłużnik może uchylić się od spłaty zadłużenia z uwagi na trwającą określony czas bezczynność wierzyciela. Terminy przedawnienia roszczeń są zróżnicowane. Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Ze względu na to, że  instytucje finansowe (banki i SKOK-i) są przedsiębiorcami, a udzielane przez nie kredyty czy pożyczki związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą, roszczenia wynikające z tytułu niespłaconych zobowiązań przedawniają się po upływie 3 lat od dnia wymagalności. Zatem początek biegu przedawnienia roszczenia wiąże się z dniem, w którym roszczenie to stało się wymagalne. Roszczenie staje się zaś wymagalne z upływem ostatniego dnia do spełnienia świadczenia.

Terminy płatności rat kredytów czy pożyczek są najczęściej oznaczone w umowie lub harmonogramie spłaty. Termin przedawnienia biegnie osobno dla każdej raty kredytowej, od daty jej wymagalności (czyli od dnia, w którym należało dokonać zapłaty).

Termin przedawnienia może ulec jednak przerwaniu i być liczony od początku, np. gdy Bank czy SKOK wystąpi przeciwko dłużnikowi z:

- do sądu z pozwem,

- do sądu z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej,

- do sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu,

- do komornika z wnioskiem o prowadzenie egzekucji (w tym przypadku termin przedawnienia ulega zawieszeniu na czas trwania egzekucji i liczy się od początku dopiero po prawomocnym zakończeniu postępowania egzekucyjnego).

Jednak, co ważne prowadzenie przez Bank egzekucji komorniczej na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nie powoduje przerywania biegu przedawnienia dla firmy windykacyjnej czy niestandaryzowanego sekurytyzacyjnego funduszu inwestycyjnego zamkniętego, któremu bank sprzedał później wierzytelność. Dla tych podmiotów termin przedawnienia biegnie dalej w trakcie trwania postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez bank, przez co upływa wcześniej.

Termin przedawnienia ulega również przerwaniu i biegnie od początku, gdy dłużnik uzna swoje zadłużenie wobec instytucji finansowej (np. wystąpi o rozłożenie zadłużenia na raty, o odroczenie terminu zapłaty, o umorzenie części zaległości, dokona chociażby częściowej wpłaty). Dlatego zalecana jest ostrożność w rozmowach i korespondencji z wierzycielami.

Natomiast, jeżeli sąd wyda na rzecz instytucji finansowej orzeczenie (wyrok, nakaz zapłaty) nakazujące dłużnikowi spłatę zadłużenia, wówczas termin przedawnienia będzie wynosił nie trzy a dziesięć lat. Co jest bardzo istotne, sama sprzedaż wierzytelności firmie windykacyjnej czy niestandaryzowanemu sekurytyzacyjnemu funduszowi inwestycyjnemu zamkniętemu nie powoduje przerwania biegu przedawnienia.

Dlaczego pomimo, iż tyle roszczeń jest przedawnionych, to jednak firmy windykacyjne czy niestandaryzowane sekurytyzacyjne fundusze inwestycyjne zamknięte skutecznie egzekwują swe należności? Ponieważ Sąd bada czy roszczenie się przedawniło wyłącznie, jeżeli taki zarzut podniesie dłużnik. Sam z siebie Sąd nie będzie zajmował się tą kwestią. Dlatego tak ważne jest wniesienie w terminie zarzutów bądź sprzeciwu od nakazu zapłaty, w którym podniesie się zarzut przedawnienia roszczenia. Jeżeli Sąd stwierdzi, że roszczenie się przedawniło, powinien oddalić powództwo, wobec czego dłużnik nie ma prawnego obowiązku spłaty zadłużenia.

Autor: Justyna Cieplińska - radca prawny, właścicielka kancelarii prawnej w Golubiu-Dobrzyniu (kancelaria-cieplinska.pl), laureatka I-ego miejsca w konkursie na najlepszą pracę magisterską na Wydziale Prawa i Administracji UMK w roku akademickim 2010/2011