W dniu 30 kwietnia 2020 r. Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wprowadza wiele zmian do porządku prawnego, które to zmiany mają za zadanie ochronę osób doznających przemocy w rodzinie. Ww. ustawa wprowadza największe od 10 lat zmiany w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Jak wynika z treści znowelizowanego art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie będzie czynił szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta tą przemocą będzie miała prawo żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. I temu służyć będą nowe regulacje.
Zgodnie z przepisami omawianej ustawy, dla stworzenia skutecznego systemu ochrony osób dotkniętych przemocą w rodzinie, wprowadza się odrębne postępowania sądowe w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia oraz o zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
W tego typu sprawach sąd będzie orzekał po przeprowadzeniu rozprawy, w terminie jednego miesiąca od dnia wniesienia wniosku. Postępowanie będzie toczyło się z udziałem prokuratora. Jeżeli będzie to niezbędne dla zapewnienia szybkości postępowania sąd będzie mógł dokonywać doręczeń przez Policję lub Żandarmerię Wojskową.
Po zakończeniu sprawy, sąd z urzędu doręcza odpis postanowienia uczestnikom postępowania, prokuratorowi, Policji lub Żandarmerii Wojskowej oraz zawiadamia właściwy miejscowo zespół interdyscyplinarny, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a gdy w mieszkaniu zamieszkują osoby małoletnie, mając na uwadze potrzebę ochrony ich dobra, także właściwy miejscowo sąd opiekuńczy.
W sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia sąd będzie mógł wydawać postanowienia o zabezpieczeniu. Sąd będzie mógł zatem ustanowić tymczasowe nakazy / zakazy – na czas toczącego się postępowania. Udzielone zabezpieczenia będą mogły polegać również na przedłużeniu obowiązywania nakazu lub zakazu, o którym mowa w art. 15aa ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji lub art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych zwanej dalej ustawą o Żandarmerii Wojskowej. Sąd udzielając zabezpieczenia określi częstotliwość dokonywania przez Policję lub Żandarmerię Wojskową, sprawdzenia czy przedłużony nakaz lub zakaz nie są naruszane
Na mocy ustawy przyznano nowe, szerokie uprawnienia Policji i Żandarmerii Wojskowej – wydawanie nakazów opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia oraz zakazów zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
Funkcjonariusz Policji będzie miał prawo wydać ww. nakaz / zakaz wobec osoby, która swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie, stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą.
Nakazy lub zakazy będą mogły być stosowane łącznie.Nakazy lub zakazy będą natychmiast wykonalne.
Funkcjonariusz Policji w nakazie lub zakazie wskazywać będzie obszar lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc w rodzinie obowiązana jest zachować.
Odpis nakazu lub zakazu, Policja niezwłocznie doręczy prokuratorowi oraz zawiadamia właściwy miejscowo zespół interdyscyplinarny. W razie potrzeby - z uwagi na potrzebę ochrony ich dobra – Policja zawiadomi także właściwy miejscowo sąd opiekuńczy.
Co do zasady, zakaz lub zakaz tracą moc po upływie czternastu dni od dnia ich wydania. Nakaz lub zakaz nie utracą mocy jeżeli sąd udzielił zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, którym nakaz lub zakaz zostały przedłużone.
Analogiczne uprawnienia będzie posiadać Żandarmeria Wojskowa.
Na mocy omawianej nowelizacji wprowadzono sankcje za niestosowanie się do orzeczonych nakazów / zakazów (art. 66b Kodeksu wykroczeń). Ci, którzy nie zastosują się do:
1) wydanego przez Policję, Żandarmerię Wojskową lub przedłużonego przez sąd nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia,
2) orzeczenia sądu o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, wydanego na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,
Będą podlegać karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Ustawa wprowadza szereg zmian w zakresie funkcjonowania zespołów interdyscyplinarnych, o których mowa w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Do realizacji procedury Niebieskiej Karty włączona zostanie Żandarmeria Wojskowa.
Nowe przepisy wchodzą w życie 30 listopada 2020 r.